---

اهداف: در این مطالعه خصوصیات اندازشی و شمارشی بالغین ماهی شاه‌کولی خزری (Alburnus chalcoides) در رودخانه‌های چلوند آستارا، خاله سرای تالش، سیاه درویشان تالاب انزلی، سفیدرود و پل‌رود در استان گیلان و تنکابن و بابل‌رود در استان مازندران مورد مقایسه قرار گرفت.
مواد و روش‌ها: برای این منظور تعداد ۱۷۱ قطعه از رودخانه‌های فوق نمونه‌برداری شد. در آزمایشگاه ۳۹ صفت اندازشی و ۱۰ صفت شمارشی اندازه­گیری و شمارش شد. سپس داده­ها با استفاده از آنالیزهای واریانس یک‌طرفه، گروه‌بندی دانکن، کروسکال-والیس، تجزیه به مولفه‌های اصلی (PCA)، تجزیه همبستگی کانونی (CVA) و آنالیز کلاستر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که جمعیت‌های مورد مطالعه در ۳۶ صفت اندازشی و ۵ صفت شمارشی دارای تفاوت معنی‌داری با یکدیگر می‌باشند (۰۵/۰> P). نتایج CVA  جمعیت‌های مورد مطالعه را به‌خوبی از یکدیگر تفکیک نمود که بیانگر وجود جمعیت­های متفاوت در مناطق مختلف حوضه جنوبی دریای خزر است. همچنین آنالیز خوشه‌ای جمعیت رودخانه چلوند را به‌تنهایی در یک خوشه جدا قرار داد.
نتیجه‌گیری: این مطالعه تنوع بالای صفات اندازشی نسبت به صفات شمارشی و عملکرد بهتر این صفات در تفکیک جمعیت‌ها را نشان داد.
 

---

هدف بررسی حاضر شناسایی فیتوپلانکتون‌های تولید کننده سموم دوموئیک و اوکادوئیک اسید در آب‌های ساحلی شهر بندرعباس و تعیین میزان سموم درنمونه های آب و  نرم تنان می‌باشد.  نمونه برداری آب جهت شناسایی گونه های فیتوپلانکتونی و سنجش سموم در زمستان ۹۴ و تابستان ۹۵ از مناطق ساحلی مشرف به محل ریزش پساب های شهری و صنعتی انجام شد. نرم تنان از سواحل شهر بندرعباس و بندرلنگه جمع آوری شدند. آنالیز سموم فیتوپلانکتونی بر اساس روش کیت و تجزیه دستگاهی آلایزا سنجش شد. گونه‌های Pseudonitzschia delicatissima، Pseudo-nitzschia pungens و Pseudo-nitzschia seriata در تولید دوموئیک اسید و گونه های Dinophysis  caudate و Prorocentrum Lima در تولید اوکادوئیک اسید در آب‌های ساحلی بندرعباس شناسایی شدند. اوکادوئیک اسید محلول در آب به طور قابل توجهی، غلظت بالاتری از دوموئیک اسید را نشان داد. در نمونه‌های نرم تن مورد مطالعه شامل Circenita callipyga،Barbatiacandida، Telescopium    Telescopium وThalessa savignyi دامنه غلظت از سم اوکادوئیک اسید از ۳۸/۲ ± ۸/۵۹ تا ۲۵/۲۸ ± ۹۶/۱۲۱ و برای سم دوموئیک اسید از ۰۰۲/۰ ± ۸۵/۰ تا ۷۲/۳۸ ± ۵۹/۸۳  میکروگرم بر کیلوگرم متغیر بوده است. در مقایسه با مقادیر رهنمود، غلظت‌های مشاهده شده از سموم اوکادوئیک اسید و دوموئیک اسید در نرم تنان مورد بررسی کمتر از میزان مجاز بوده است، اما این مقدار برای دوموئیک اسید محلول در آب، بالاتر از مقدار مجاز ثبت گردید که نیاز به دستیابی به الگوی کمی و کیفی  توزیع سموم به منظور حفظ ایمنی بهره برداران از اکوسیستم دریایی استان هرمزگان را نشان می دهد. 

---

چکیده
مطالعه حاضر با هدف بررسی تمایز ریختی و الگوی رشد آلومتریک ماهی سیچلاید الکتریک بلو Sciaenochromis fryeri در مراحل اولیه تکوین از روز پنجم بعد از تخمگشایی تا روز پنجاه و یکم انجام شد تا زمان تبدیل مرحله جنینی به ماهی جوان تعیین گردد. خصوصیات ریختی مورد مطالعه پس از عکس برداری از نمونه‌ها، با استفاده از نرم افزار ImageJ بررسی شد. الگوی رشد نسبی با ضریب تأثیر رشد Y= aX^b تفسیر شد. جذب کیسه زرده در روز نهم اتفاق افتاد. فلس ها  نیز در روز نوزدهم توسعه یافتند و در نهایت ماهی جوان را تشکیل دادند. رشد نسبی بخش‌های مختلف بدن مورد بررسی قرار گرفت و با آلومتری مثیت، منفی و ایزومتری توضیح داده شد. رشدنسبی مثبت بخش سر و دم پیش از نقطه عطف، و تغییر در بخش های مختلف بدن اولویت های رشد اندام ها را برای بقا در طول تاریخچه اولیه زندگی ماهیان تعیین نمود. نتایج حاصل نشان داد که بین روند تغییرات ریختی لاروها با تکامل اندام‌های مربوط به حرکات حسی و رفتاری لارو  همخوانی وجود دارد. هر تغییر ظاهری در لارو، تکوین و تکامل یکی از اندام‌های دخیل در تغذیه، تنفس، شنا و اندام‌های حسی را نشان می‌دهد.

---

هدف از مطالعه حاضر برآورد پارامترهای رشد و مرگ و میر و رابطه طول و وزن جمعیت‌های مختلف سبیل‌ماهی بین‌النهری  (Barilius mesopotamicus Berg, ۱۹۳۲)در حوضه‌های مختلف ایران بود. به این منظور از پنج حوضه و زیرحوضه دیاله، جراحی، کارون، کرخه و بوشهر، ۴۶۰ قطعه سبیل‌ماهی از رودخانه‌های زردماشین، اعلا، جراحی، دز، شور، میمه، چنگوله، کنگیر، دویرج، اهرم، زهره، خیرآباد، کارزین، بالارود، شاهپور و دارالمیزان نمونه­برداری شد. سه صفت اندازشی شامل طول کل بدن، طول استاندارد و طول چنگالی به وسیله کولیس (سانتی‌متر) و وزن کل ماهیان توسط ترازوی دیجیتال (گرم) اندازه‌گیری گردید. همچنین نمونه‌هایی از فلس ماهیان تهیه و در زیر لوپ تعیین سن شد. را بطه طول کل و وزن جمعیت‌های سبیل‌ماهی بین‌النهرین در حوضه‌های مختلف ایران نشان داد که جمعیت حوضه‌های بوشهر، جراحی،کارون و دیاله دارای رشد آلومتریک منفی و جمعیت حوضه کرخه دارای رشد ایزومتریک هستند. بیشترین طول کل و وزن محاسبه شده برای این گونه، به ترتیب حدود ۲/۹ سانتی‌متر و ۴/۵ گرم برآورد شد. سن ماهیان بین⁺۰ تا ⁺۲ بود. بیشترین طول کل بی‌نهایت در حوضه دیاله و با رابطه برتالانفی [^{(۰۷/۰+t)۳۱/۱-}e-۱]۲۲/۹ L_t= مشاهده شد. شاخص وضعیت نیز حدود ۰/۵ بود. با توجه به ضرایب وضعیت بدن جمعیت‌های حوضه‌های بوشهر، جراحی، کارون و دیاله نسبت به جمعیت‌ کرخه در وضعیت بهتری هستند، اما جمعیت کرخه دارای ضریب وضعیت بدن کمتری نسبت به جمعیت­های دیگر بود که احتمالاً نشان دهنده شرایط نامناسب محیط زیست این رودخانه برای زیست این گونه است.

---

در این تحقیق تنوع ریختی جویبارماهی سفیدرود (Oxynoemacheilus bergianus) در رودخانه­های مختلف حوضه­های دریاچه نمک و دریای خزر با استفاده از روش ریخت­سنجی سنتی انجام گردید. بدین منظور تعداد ۷۶  قطعه سگ­ماهی جویباری از ۸ رودخانه مختلف حوضه دریای خزر و دریاچه نمک صید و پس از تثبیت در محلول بافری ۴ درصد و انتقال به آزمایشگاه، تعداد ۳۱ ویژگی ریختی اندازه­گیری شد. داده­های ریخت­سنجی پس از استاندارد سازی با استفاده ازآنالیزهای چند متغیره از جمله تجزیه به مولفه­های اصلی (PCA) و تجزیه همبستگی کانونی براساس ارزش P حاصل از آزمون مانوا (MANOVA/CVA) و تحلیل خوشه‌ای (CA) مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج تفاوت معنی­داری در ۲۴ صفت بین جمعیت‌های مورد مطالعه نشان داد (P < ۰,۰۵). مهمترین صفات جداکننده در تفکیک جمعیت‌ها مربوط به صفات ارتفاع باله مخرجی و فاصله بین باله شکمی-مخرجی بود. تجزیه همبستگی کانونی توانست جمعیت‌های مورد مطالعه را به خوبی از یکدیگر تفکیک کند، همچنین نتایج تحلیل خوشه‌ای دو جمعیت قره‌سو و سفیدرود را دریک خوشه و جدا از سایر جمعیت‌ها قرار داد. که احتمالاً  تفاوت‌های مشاهده شده مربوط به انعطاف‌پذیری ریختی در پاسخ به تغییرات شرایط محیطی می‌باشد.

---

این مطالعه به‌منظور بررسی تنوع ریختی ماهی بیاح (Planiliza abu) در رودخانه‌های تیره (حوضه تیگریس)، کر (حوضه رودخانه کر) و جگین (حوضه هرمزگان) با استفاده از روش­های ریخت‌سنجی سنتی و هندسی به‌اجرا درآمد. بدین منظور با استفاده از دستگاه الکتروشوکر و تور سالیک تعداد ۶۲ قطعه ماهی نمونه‌برداری شد. در آزمایشگاه تعداد ۲۱ صفت ریخت‌سنجی اندازه‌گیری شد. به منظور استخراج داده‌های ریختی در روش هندسی از سمت چپ جانبی آن­ها عکس گرفته شد و در نرم­افزار tpsDig۲، تعداد ۱۶ لندمارک تعریف و رقومی‌سازی شد. نتایج نشان داد که جمعیت‌های مورد مطالعه در ۷ صفت ریختی تفاوت معنی‌داری با یکدیگر دارند (۰۵/۰P<). همچنین تفاوت‌ها در روش هندسی مربوط به اندازه سر، عمق بدن، موقعیت باله سینه‌ای و طول ساقه دمی بود. براساس نتایج روش ریخت‌سنجی هندسی با دقت بالاتری از لحاظ ریختی جمعیت‌های گونه عام­گرا Planiliza abu که قابلیت زیست در دامنه وسیعی از زیستگاه­ها دارد، را از یکدیگر تفکیک نمود.

---

در این تحقیق ویژگی‌های مورفومتریک و مریستیک کفشک تیزدندان در دو منطقه بندرعباس و بندرجاسک مورد بررسی قرار گرفت. از هر منطقه بالغ بر ۳۰ قطعه ماهی کفشک تیزدندان تهیه و پس از انجام عملیات زیست‌سنجی، ۲۹ مشخصه مورفومتریک (قابل اندازه‌گیری) و ۹ مشخصه مریستیک (قابل شمارش) مورد اندازه‌گیری و شمارش قرار گرفت. طبق نتایج حاصله میانگین ضریب تغییرات در مشخصه‌های مورفومتریک ماهیان راست گرد و چپ گرد منطقه بندرعباس به ترتیب ۳۴/۰ و ۴۱/۰ و میانگین ضریب تغییرات فاکتورهای مریستیک ماهیان راست گرد و چپ گرد ۱۴/۰ و ۱۷/۰ می‌باشد. میانگین ضریب تغییرات فاکتورهای مورفومتریک ماهیان راست گرد و چپ گرد بندرجاسک به ترتیب ۲۵/۰ و ۲۴/۰ و میانگین ضریب تغییرات فاکتورهای مریستیک ماهیان راست گرد و چپ گرد ۱۰/۰ و۱۰/۰ می‌باشد. همچنین ماهیان کفشک تیزدندان بطور کلی در ۲۵ عامل مورفومتریک و ۱ عامل مریستیک در بین این مناطق اختلاف معنی‌داری داشتند (P<۰,۰۵). ارتفاع باله مخرجی، ارتفاع باله پشتی،قطر چشم بالا و پایین، ارتفاع باله شکمی سطح تیره و روشن، طول قاعده باله سینه‌ای سطح تیره و روشن و عرض دهان از بین فاکتورهای مورفومتریک بیشترین اختلاف را به خود اختصاص داده اند. بین پارامتر‌های اندازه‌گیری شده در ماهی کفشک تیزدندان راست گرد و چپ گرد در هر منطقه مشابه اختلاف معنی‌دار دیده نشد (P>۰,۰۵). طبق این نتایج بین دو مشخصه مورفومتریک و مریستیک، تفاوت‌های موجود در مشخصه مورفومتریک مشخص‌تر می‌باشد که خود ناشی از شرایط زیست محیطی متفاوت در این دو منطقه است.

---

صفات اندازشی و شمارشی گونه های غالب زمین کن ماهیان (زمین کن دم نواری Platycephalus indicus، زمین کن خال باله Grammmoplites suppositus و زمین کن زبر Grammoplites scaber) که به عنوان صید ضمنی میگو و همچنین در صید مشتاهای شهر بندرعباس به دام افتاده بودند، طی ۱۸ ماه از فروردین ۱۴۰۱ تا مهر ۱۴۰۲ مورد ارزیابی قرار گرفت. در مجموع ۱۹ ویژگی اندازشی و ۶ ویژگی شمارشی آنها ثبت شد. میانگین طول کل و وزن ماهی ها به ترتیب در گونه P.indicus (۹/۲±۶/۲۳) سانتی­متر، (۴/۷۸±۹/۹۹) گرم و در گونه  G.suppositus (۷/۶±۴/۲۰) سانتی­متر، (۷/۳۳±۴/۶۷) گرم و همچنین در گونه G.scaber  (۹/۵±۲/۱۸) سانتی­متر ، (۲/۰±۱۷/۳۱) گرم  بود. گونه P.indicus دارای بیشترین میزان در بین همه صفات اندازشی اندازه گیری شده (به جز ارتفاع سر، ارتفاع بدن و ارتفاع سر در ناحیه چشمی) و کمترین آن (به جز طول سر و ارتفاع باله مخرجی) در گونه G.scaber بودند. در بررسی صفات شمارشی نیز بیشترین و کمترین تعداد خار آبششی نیز به ترتیب در گونه های G.suppositus و G.scaber  بود. تعداد شعاع های باله سینه ای نیز در گونه G.suppositus بیشترین تعداد و کمترین آن در P.indicus مشاهده شد. سه گونه مورد مطالعه در گروه های سنی مختلف، اختلاف معنی داری بین پارامترهای مختلف اندازشی و شمارشی (به جز تعداد شعاع های باله پشتی اول) نشان دادند. نتایج این پژوهش نشان داد تجزیه و تحلیل صفات اندازشی و شمارشی به عنوان ابزار مفیدی برای تفکیک گونه های زمین کن ماهیان مورد مطالعه در این تحقیق می باشد.