---

بازدهی و کیفیت روغن استخراج شده از کیلکای معمولی (Clupeonella cultriventris caspia) با استفاده از روش نوین استخراج با سیال فوق بحرانی و _۲CO از یک‌سو و از سوی دیگر استفاده از حلال کمکی اتانول در فشار MPa ۳۰، دمای C°۵۸ و مدت زمان ۹۰ دقیقه مقایسه شد. بازدهی کلی روغن استخراجی با افزودن حلال کمکی اتانول به‌طورمعنی‌داری افزایش یافت(۰۵/۰˂ p).   علاوه بر این، از نظر شاخص‌های کیفی نیز روغن استخراج شده با حلال اصلاحگر اتانول اسیدیته، پراکساید و شاخص TBAبه‌مراتب کمتری نسبت به روغن استخراج شده با سیال فوق بحرانی _۲COداشت. در روغن استخراج شده با دو روش، اختلاف معنا‌داری در ترکیب اسیدهای چرب SFA و PUFA مشاهده نشد (۰۵/۰˂ p). به‌طورکلی، روش‌های مورد استفاده در این تحقیق تأثیر قابل ملاحظه‌ای بر ترکیب اسید چرب روغن استخراجی ندارد.

---

عصاره­های گیاهی را می­توان علاوه­بر اثرات سلامتی، به­عنوان نگهدارنده­های طبیعی با خاصیت ضد­اکسیدانی و ضد­میکروبی در صنایع غذایی استفاده کرد. در این مطالعه اثر آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی عصاره اتانولی آب­تره بر کیفیت شیمیایی و میکروبی فیله ماهی قزل آلا در دمای یخچال به­مدت ۱۲ روز مورد بررسی قرار گرفت. عصاره گیاه آب تره پس از خشک کردن برگ در دمای محیط و تاریکی توسط حلال­های ۴۵، ۶۵، ۷۵ و ۹۶ درصد اتانولی به مدت ۲۴ ساعت در ۶۵ درجه سانتی­گراد استخراج شد. نتایج حاصل نشان­دهنده اختلاف معنی­دار در میزان بازدهی و محتوای فنولی عصاره­ها بود (۰۵/ ۰ P≤)، به­طوری­که در غلظت ۱/۰ میلی­گرم بر میلی­لیتر عصاره ۶۵ درصد با بازدهی استخراج ۲۰ درصد بالاترین میزان فنول کل (۴۶/۲ ± ۶۰/۸۸ درصد) و DPPH (۰ ± ۷۳/۸۴ درصد) وABTS  (۰۶/۰ ± ۸۳/۸۳ درصد) بود. همچنین میزان مهار رشد باکتری­های بیماری­زا لیستریا مونوسایتوژنز، اشریشیا کلای، استافیلا کوکوس اورئوس و سالمونلا انتریتیدیس نیز در عصاره ۶۵ درصد اتانولی دارای اختلاف معنی­دار با سایر عصاره­ها بود (۰۵/ ۰ P≤). نمونه­های فیله ماهی قزل­آلا در عصاره ۶۵ درصد اتانولی میزان کمتری از شاخص­های TVB-N، PV و TBA را در مقایسه با تیمار شاهد طی دوره نگهداری به نمایش گذاشت (۰۵/۰ P≤). همچنین در شاخص باکتریایی میزان باکتری کل و سرماگرا تیمار حاوی عصاره تا روز دوازدهم به بیشینه حد مجاز (cfu/g^-۱۱۰^۶) نرسیده بود که نشان­دهنده اثر بخشی عصاره بر افزایش ماندگاری فیله ماهی قزل­آلا نسبت به شاهد است.
 

---

ماهی قزل­ آلای رنگین­ کمان به دلیل خواص تغذیه­ ای ارزشمند خود جایگاه خوبی در سبدغذایی خانوار پیدا کرده است. لذا عرضه به صورت بسته­ بندی بهداشتی این فرآورده در دوران همه گیری بیماری کرونا اجتناب ناپذیر است. این پژوهش در راستای عرضه بسته­بندی هوشمند ارزان، قابل اعتماد و با قابلیت تشخیص تازگی ماهی قزل الای رنگین کمان انجام شده است. فیله ماهی به همراه حسگر گاز H_۲S ساخته شده از آهن(III)کلرید/ استات سلولز به صورت بسته­بندی در آورده شد. طی دوره نگهداری با دمای یخچال ۲۵ و ۴ درجه سانتی­گراد بسته­ها به لحاظ تعداد باکتری کل، سودوموناس، تولیده کننده H_۲S و باکتری  Escherichia coli (CFU/ml ۱۰^۴×۱) مورد بررسی قرار گرفت. پس از تصویر برداری از همبستگی تغییرات رنگ حسگر به صورت ارزش رنگّ محاسبه و بررسی شد. عملکرد حسگر از لحاظ تغییر رنگ معنی دار (P<۰,۰۵) و همبستگی ارزش رنگ حسگر با رشد باکتری کل در دوره ۳ روزه ۹۰۱/ ۰ بودّ. در بررسی دقت شناسایی رشد باکتری E. coli همبستگی پیرسون ارزش رنگ و رشد باکتری برابر با ۹۳۲/۰ بدست آمد. همچنین در بررسی همبستگی ارزش رنگ با تعداد باکتری کل، باکتری سرما گرا و باکتری تولید کننده H_۲S به ترتیب ۸۳۵/۰، ۸۶۹/۰ و ۸۳۶/۰ بدست آمد. استفاده از حسگر با ترکیب آهن (III) کلرید و استات سلولز برای تعیین فساد میکروبی ماهی قزل­ آلای رنگین­ کمان بسته ­بندی می­تواند در آینده به عنوان یک روش کنترل کیفیت مصرف­ کننده محور مورد استفاده قرار گیرد.

---

چکیده تحقیق حاضر در راستای سنجش میزان جیوه (Hg) در برنج­های وارداتی و داخلی، مقایسه آن­ها با یکدیگر و ارزیابی احتمال خطر صورت گرفته است. همچنین همبستگی غلظت جیوه در نمونه­های خاک (مربوط به برنج­های ایرانی) و برنج، و تأثیر تیمار پختن و شستن بر غلظت جیوه در برنج بررسی شده است. نمونه­های خاک و برنج­های پر کشت داخلی در آبان ماه سال ۱۳۸۸ از استان مازندران جمع آوری گردیدند. برنج­های وارداتی پر مصرف هندی طبق روش­کار اداره استاندارد هرمزگان، از لنج­ها نمونه­برداری شدند. جهت تعیین میزان جیوه در نمونه­ها از دستگاه Mercury analyzer مدل Leco AMA ۲۵۴ استفاده گردید. نتایج نشان داد که میانگین غلظت جیوه در برنج­های ایرانی (µg g^-۱ d.w ۰۰۳/۰ ± ۰۴۴/۰) به طور معنی­داری  بیش از برنج­های وارداتی (µg g^-۱ d.w ۰۰۱/۰ ± ۰۳۹/۰) می­باشد (۰۵/۰ P <). به منظور ارزیابی احتمال خطر، میزان EDI این عنصر در منطقه مورد مطالعه، با حد قابل تحمل (TDI) تعیین شده توسط FAO/WHO  مقایسه شد که مشخص گردید آلودگی نمونه­های برنج به جیوه پایین­تر از حد مجاز جهانی است و ارتباط معنی­داری بین غلظت جیوه در خاک و برنج (ایرانی) وجود ندارد (۰۷۹/۰= r و ۵۶۷/۰= p). همچنین مشخص شد که تیمار پختن و شستن، اثر معنی­داری بر غلظت جیوه در برنج ندارد (۰۵/۰ > p). در نهایت، ارتباط مواد آلی، بافت و pH خاک با غلظت جیوه در خاک و برنج بررسی و مشخص گردید که در هیچ یک از موارد ارتباط معنی­داری وجود ندارد.

---

جیوه یکی از عناصر سمی و غیر ضروری برای انسان است که مقادیر اندک آن باعث بروز مشکلات بهداشتی و زیست محیطی می‌شود. در این مطالعه نانو لوله های کربنی چند دیواره (MWCNTs) در چهار مرحله جهت ایجاد گروه عاملی تیول (MWCNTs-SH) عامل دار شد و کارآیی جاذب‌های سنتز شده در هر مرحله، در حذف جیوه با یکدیگر مقایسه گردید. بر اساس نتایج، جاذب تیول دار شده کارآیی بالاتری نسبت به دیگر جاذب‌های سنتز شده داشت. با افزایش مقدار دز جاذب درصد حذف جیوه افزایش یافت. عامل pH تاثیر زیادی بر درصد حذف جیوه توسط نانو لوله های کربنی چند دیواره تیول دار شده داشت، بطوری که درصد حذف در۲=pH و ۸=pH به ترتیب ۸/۹ و ۹۲ درصد بدست آمد. در برازش داده‌ها با مدل‌های هم دمای لانگمایر و فرندلیچ مشخص شد که مدل لانگمایر برازش بهتری (۹۶۶/۰=R۲) نسبت به مدل فرندلیچ (۹۳۵/۰=R۲) بدست می‌دهد. حداکثر ظرفیت جذب (qm) بدست آمده با مدل لانگمایر mg/g ۶۴/۲۰۶ بود در حالی که مقدار تجربی آن mg/g ۹۰/۱۶۰ بوده و در مقایسه با مقادیر qm گزارش شده در مطالعات دیگران از مقدار بالاتری برخوردار بود. بنابراین به عنوان نتیجه گیری کلی می توان گفت که جاذب سنتز شده توانایی بالایی در حذف جیوه از محلول های آبی دارد.

---

تخلیه پساب تصفیه نشده صنایع نساجی به دلیل استفاده از ترکیبات سمی در آن‌ها‌ باعث آلودگی در محیط‌های آبی و مشکلات بزرگ زیست‌ محیطی و بهداشتی می‌شود. هدف از این مطالعه بررسی پتانسیل جذب کربن فعال تولید شده از پسماند چوب انگور (Vitis Vinifera) به منظور حذف رنگ‌های راکتیو بلو ۱۹ (RB۱۹) و بلو ۲۱ (RB۲۱) از محلول آبی است. کربن فعال از چوب انگور و با استفاده از فعال‌ساز اسید فسفریک (H۳PO۴) با نسبت‌های اشباع ۱:۱، ۱:۲، ۱:۳ و ۱:۴ سنتز شد. آنالیزهای BET،FTIR و SEM برای تعیین مشخصات کربن فعال انجام شد. همچنین آزمایش جذب رنگ برای همه نمونه‌ها در شرایط یکسان: pH برابر ۲، دوز جاذب g/l ۰۱/۰، غلظت اولیه رنگ mg/l ۲۵۰، دما C° ۲۰، حجم محلول ml۱۰۰ و زمان تماس ۱۲۰ دقیقه انجام شد. نتایج نشان داد نمونه کربن فعال‌سازی شده در نسبت اشباع ۱:۴ در دمای C° ۶۰۰ با سطح ویژه g/۲m ۱۸۵۰ و حجم کلی حفرات g/۳ cm۴۰/۲ و توزیع حفرات ۸۶ درصد در محدوده مزوحفره با mg/g ۱۹۳۲ برای رنگ بلو ۱۹ و mg/g ۹۰۸ برای رنگ بلو ۲۱ دارای حداکثر مقدار ظرفیت جذب است. این مطالعه نشان داد کربن فعال تهیه‌شده از پسماند حاصل از هرس سالیانه سرشاخه‌های درختچه مو از پتانسیل بالایی در تصفیه پساب صنایع نساجی برخوردار است.