---

فون ماهیان رودخانه گاماسیاب در محدوده استان کرمانشاه در سه ایستگاه به مدت ۹ ماه بررسی شد. نمونه ها به کمک دستگاه الکتروشوکر و تور سالیک با چشمه ۱/۵ سانتی صید و سپس ۳۰ عامل زیست سنجی (۲۰ ویژگی اندازشی و ۱۰ ویژگی شمارشی) از هرگونه اندازه گیری و شمارش شد. در مجموع ۲۳ گونه و زیرگونه در ۱۴ جنس از ۵ خانواده کپورماهیان (Cyprinidae)، گربه ماهیان سیسوریده (Sisoridae)، سگ ماهیان جویباری (Balitoridae)، گربه ماهیان باگریده (Bagridae) و مارماهیان خاردار (Mastacembelidae) شناسایی گردید. از بین ماهیان صید شده، ۱۰ جنس (۷۱/۴ درصد) و ۱۸ گونه (۷۸/۳ درصد) متعلق به خانواده کپورماهیان (Cyprinidae)، ۱ جنس (۷/۱ درصد) و ۲ گونه (۸/۷ درصد) متعلق به خانواده سگ ماهیان جویباری (Balitoridae) بود و از هرکدام از ۳ خانواده دیگر فقط یک جنس (۷/۱ درصد) و یک گونه (۴/۳ درصد) شناسایی شد. کمترین ترکیب گونه ای (۹ گونه) در ایستگاه علیای رودخانه و بیشترین ترکیب گونه ای (۱۶گونه) در ایستگاه سفلی رودخانه مشاهده گردید. در بین ماهیان شناسایی شده تنها ۱ گونه (Pseudorasbora parva) غیربومی و بقیه گونه ها بومی ایران تشخیص داده شدند.

---

---

تعداد ۴۰ نمونه ماهی مولد تاسماهی روس Acipenser gueldenstaedtii از دو ایستگاه صید ماهیان خاویاری واقع در جنوب شرق دریای خزر (صیدگاه ترکمن و میان قلعه) جهت ارزیابی رابطه طول-وزن, ترکیب سنی و میزان هماوری مورد بررسی قرار گرفتند. میانگین طول کل (TL) و وزن مولدین صید شده به ترتیب ۵/۱۲۹ سانتیمتر و ۷/۱۲ کیلوگرم در جنس نر و ۸/۱۴۵ سانتیمتر و ۱۵/۲۲ کیلوگرم در جنس ماده ارزیابی شد. میانگین هماوری مطلق حدود ۱۸۴۰۰۰ عدد و شاخص وضعیت در مولدین نر و ماده به ترتیب ۵۸/۰ و ۷/۰ بود. همچنین میانگین سن مولدین نر و ماده به ترتیب ۷/۱۲ و ۶/۱۴ سال برآورد شد که در مقایسه با گزارشهای موجود از مولدین صید شده از مصب رود ولگا مقادیر کمتری را نشان می¬داد. رابطه طول-¬ وزن بیانگر رشد ایزومتریک بود که شیب رابطه (b) برای جنس نر و ماده به ترتیب ۹۷۸/۲ و ۸۲۲/۲ محلسبه شد. اگرچه شیب رابطه طول- وزن بیانگر اختلاف معنی¬داری بین دوجنس نبود (p>۰,۰۵), اما نتایج نشان داد برای دستیابی به روابط طول- وزن قابل اعتماد و دقیقتر در مولدین, می بایست جنسهای نر و ماده به طور مجزا در محاسبات منظور گردند.

---

Length-weight relationships and fecundity of ۹۳ individual female Acipenser persicus broodstocks were investigated. The specimens were caught during ۲۰۰۱-۲۰۰۵ from Golestan, Mazandaran and Guilan provinces along the southern coast of the Caspian Sea. Total length and weight of each fish was measured to the nearest ۱cm and ۱۰۰ g, respectively. Age determination was carried out by using transects of the first ray of pectoral fin. The absolute fecundity was assessed by egg count per weight unit of all eggs existed in the body. The specimens were from ۱۳ to ۲۰ years old, of which the ۱۶ years old had the highest proportion with ۲۳,۷%. Range of total length and weight were ۱۳۲.۵ to ۲۱۱ cm and ۱۴ to ۴۲ kg, respectively. Mean absolute fecundity was estimated ۲۶۷۸۱۰ ± ۹۲۵۷۰. Total length, weight and absolute fecundity of fish increased with age in all cases, showed a significant positive correlation (p <۰.۰۱). The slope of the length-weight relationship (b) was equal to ۲.۷۴۵ and isometric growth pattern was determined in this species.

---

اثر تزریق ویتامین B_۱ (تیامین هیدروکلراید) در سه سطح  صفر (T_۰)، ۵ (T_۵) و ۵۰ (T_۵۰) میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن و در سه تکرار، بر شاخص‌های تولید مثلی ۴۵ عدد ماهی ماده (۹/۸ ± ۶/۶۹۸ گرم) استرلیاد  (Acipenser ruthenus) در تانک‌های فایبرگلاس بررسی گردید. ماهیان با جیره‌ای حاوی g/kg ۱ آمپرولیوم هیدروکلراید (به‌عنوان آنتی‌تیامین) در جیره یک بار در روز به مدت ۵ ماه پیش از تولید مثل تغذیه شدند. در انتهای دوره ۵ ماهه، شاخص قطبیت هسته اختلاف معناداری در تیمارها نشان نداد (۰۵/۰<p). هورمون استرادیول اختلاف معناداری در بین تیمارها نداشت (۰۵/۰<p)، اما هورمون تستوسترون تحت تأثیر تزریق تیامین بود (۰۵/۰p<). هماوری و زمان پاسخ به تزریق تفاوت معناداری در بین تیمارها نشان ندادند (۰۵/۰<p)، اما تعداد تخمک در گرم و درصد هچ تفاوت معناداری داشت (۰۵/۰p<). با توجه به نتایج، تزریق تیامین هیدروکلراید به میزان ۵۰ میلی‌گرم به ازای کیلوگرم وزن بدن دارای اثرهای مثبت بر عملکرد تولیدمثلی داشته و می‌تواند اثرهای منفی ناشی از آنتی تیامین را در محیط‌های طبیعی کاهش دهد.

---

تأثیر استرس بر رشد، میزان کورتیزول بدن و عملکرد تولیدمثل ۹۰ عدد ماهی ماده گوپی (Poecilia reticulata) نابالغ (۰/۰۳ ± ۰/۲۹ گرم) در ۳ تیمار و ۳ تکرار به مدت ۳۰ روز بررسی گردید. تیمارها شامل گروه شاهد (بدون دستکاری)، استرس دستکاری (نگهداری روزانه در تور به مدت ۲ دقیقه) و ماهیان تغذیه شده با کورتیزول (۵۰۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم غذا) بود. پس از این مدت، به هر کدام از تیمارها به تعداد ماهیان ماده باقی مانده، مولدین نر برای جفت‌گیری و القای تولیدمثل اضافه شد. طبق نتایج حاصل، اختلاف معناداری در شاخص رشد بین تیمارها مشاهده نشد. میزان تلفات و غلظت کورتیزول در دو تیمار استرس دستکاری و تغذیه شده با کورتیزول به‌طور معناداری از گروه شاهد بالاتر بودند (۰/۰۰۱=p). تعداد جنین‌های شمارش شده نیز دارای اختلاف معناداری با یکدیگر بودند، به‌طوری‌که حداقل و حداکثر مقدار آن به‌ترتیب در تیمار تغذیه شده با کورتیزول و تیمار کنترل مشاهده گردید (۰/۰۰۰=p). بنابراین، چنین دستکاری‌هایی اثرهای منفی بر روی درصد بقا و عملکرد تولیدمثلی دارد و می‌تواند میزان کورتیزول کل بدن را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین اندازه‌گیری کورتیزول کل بدن می‌تواند معیار مناسبی برای ارزیابی وضعیت فیزیولوژیک ماهیان کوچک آزمایشگاهی محسوب شود.  

---

تأثیر افزودن دایجستروم  P.E.Pبه‌میزان صفر، ۱، ۲ و ۴ درصد غذا، بر رشد و برخی شاخص‌های خونی بچه فیل‌ماهی (Huso huso) با وزن متوسط ۲۳/۰± ۵۰/۱۵۹ گرم در طی ۷۰ روز تغذیه برسی شد. تفاوت معنی‌داری در افزایش وزن، نرخ رشد ویژه و کارایی پروتئین در ماهی تغذیه شده با جیره غذایی حاوی ۲ درصد دایجستروم P.E.P نسبت به گروه شاهد و گروه تغذیه شده با جیره حاوی ۴ درصد مشاهده شد (۰۵/۰p<)، ولی تفاوت‌ها‌ در ضریب چاقی، شاخص کبدی و ضریب تبدیل غذایی در بین تیمارها معنی‌دار نبود (۰۵/۰p>). همچنین تفاوت معنی‌داری در تعداد گلبول‌ قرمز، هماتوکریت، حجم متوسط گلبولی، هموگلوبین متوسط سلولی، غلظت متوسط هموگلوبین گلبول قرمز، لنفوسیت، مونوسیت و ائوزنوفیل مشاهده نشد (۰۵/۰p>)، ولی مقادیر گلبول‌ سفید و نوتروفیل در تیمار ۲ درصد به‌طور معنی‌داری بیش از سایر تیمارها بود (۰۵/۰p<). بررسی ترکیب شیمیایی لاشه تفاوت معنی‌داری را در مقدار پروتئین در تیمار تغذیه شده با سطح ۲ درصد دایجستروم P.E.P نسبت به تیمار شاهد نشان داد (۰۵/۰p<)، اما در میزان چربی، خاکستر و رطوبت تفاوت معنی‌دار نبود (۰۵/۰p>). بنابر این، دایجستروم P.E.P می‌تواند در سطح ۲ درصد به‌عنوان مکمل غذایی در جیره فیل‌ماهی جوان برای افزایش رشد و بهبود شاخص‌های ایمنی استفاده شود.

---

تأثیر تزریق LHRH-A_۲با دوز μg/kg۱۰ در دو مرحله ۱۰ و ۹۰ درصد با فاصله زمانی ۱۲ ساعت بر اوولاسیون، سطوح هورمون­های جنسی، شاخص­های استرس و برخی پارامترهای بیوشیمیایی پلاسما در ماهی ماده استرلیاد(Acipenser ruthenus) بررسی شد. نمونه­برداری خون در سه مرحله قبل از تزریق (شاهد)، ۱۲ ساعت بعد از تزریق اول و بعد از اوولاسیون انجام گرفت. تفاوت معنی‌داری در میزان تستوسترون (T)، گلوکز و آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) در مراحل نمونه­برداری مشاهده شد (۰۵/۰P<)، ولی در سطوح پروژسترون (P)، ۱۷- بتااسترادیول (E۲)، کورتیزول، آلانین آمینوترانسفراز (ALT)، لاکتات و چربی کل تفاوت معنی‌دار نبودند (۰۵/۰P>). نتایج نشان داد هورمونLHRH-A_۲  سبب تغییر سطوح برخی از آنزیم‌های کبدی و هورمون‌های مؤثر در بلوغ نهایی تخمک‌ها می­گردد. این مطالعه نشان داد تزریقLHRH-A_۲  با نوسان چندانی در شاخص­های استرس همراه نبوده اما برخی استروئید­های جنسی از جمله T و ترکیبات بیوشمیایی خون به خصوص AST متأثر از القای هورمونی تغییر می­یابند.

---

۳۲۵ عدد بچه ماهی استرلیاد با میانگین وزنی ۷/۰ ± ۵۴ گرم به منظور بررسی کارایی دو ماده بیهوشی MS-۲۲۲ و عصاره توتون، مقایسه پارامترهای هماتولوژی و شاخص های بیوشیمیایی تحت تاثیر غلظت بهینه مواد بیهوشی در نظر گرفته شد. غلظت mg/l ۶۰ MS-۲۲۲ و غلظت mg/l ۶۷۵ عصاره توتون، با توجه به زمان های بیهوشی و بازگشت به عنوان غلظت بهینه انتخاب شدند. تعداد گلبول قرمز، هموگلوبین و هماتوکریت در ماهیان قرار گرفته در معرض استرس دستکاری، عصاره توتون و MS-۲۲۲ کاهش معنی داری را نسبت به تیمار شاهد نشان دادند و به دنبال آن تغییر در میزان میانگین حجم یک گلبول قرمز و میانگین هموگلوبین یک گلبول قرمز بین تیمارها مشاهده شد. همچنین تفاوت معنی داری در تعداد گلبول های سفید، لنفوسیت، نوتروفیل و ائوزینوفیل بین تیمارها مشاهده شد. افزایش معنی داری در غلظت کورتیزول پلاسما بلافاصله بعد از شروع آزمایش در هر سه تیمار مشاهده شد و سپس روند کاهش را نشان داد؛ در حالیکه روند تغییرات گلوکز تنها برای بچه‌ماهیان قرارگرفته در معرض استرس دستکاری بدون ماده بیهوشی معنی دار بود. غلظت لاکتات نیز روند کاهشی معنی داری را برای دو تیمار استرس دستکاری و عصاره توتون نشان داد که حداکثر آن بلافاصله بعد از شروع آزمایش مشاهده شد. در مجموع باتوجه به مشاهده تغییرات کمتر در غلظت شاخص‌های بیوشیمیایی ماهیان بیهوش شده با MS-۲۲۲ در مقایسه با عصاره توتون، به نظر می رسد این ماده پاسخ استرسی کمتری را در بچه ماهیان استرلیاد به همراه داشته و بنابراین استفاده از آن نسبت به عصاره توتون، توصیه می شود.

---

---

دمای آب عامل اصلی زیست محیطی حاکم بر توسعه تخم ماهی می­باشد. در این مطالعه، تاثیر دمای انکوباسیون بر درصد لقاح، نرخ تخم گشایی و رشد در ماهی قرمز (Carassius auratus) بررسی شد. تخم کشی و اسپرم کشی با تزریق اواپریم و با روش تکثیر مصنوعی انجام شد. تخم­ها در چهار دمای ثابت (۲۱، ۲۴، ۲۷ و ۳۰ درجه سانتی­گراد) با ۳ تکرار برای هر تیمار دمایی لقاح داده شده، انکوباسیون شده و ۴۰ روز در همان دما­ها پرورش یافتند. لارو­ها در همان آکواریوم­هایی که تفریخ شده بودند و تحت همان شرایط دمایی به مدت ۴۰ روز رشد یافتند. نتایج نشان داد که هیچ تفاوت معنی داری در درصد لقاح تخم­های انکوباسیون شده در دما­های مختلف مشاهده نشد اما بیشترین درصد لقاح (۹۷%) در دمای ۲۴ درجه سانتی­گراد و کمترین درصد لقاح (۹۴%) در دمای ۲۱ درجه سانتی­گراد دیده شد. بیشترین زمان لازم برای چشم زدگی و تخم گشایی در دمای ۲۱ درجه سانتی­گراد و کمترین زمان مورد نیاز در دمای ۳۰ درجه سانتی­گراد ثبت شد (۰۵/۰ P <). بالاترین درصد تخم گشایی (۴/۷۴%) در دمای ۲۴ درجه سانتی گراد دیده شد و با افزایش دمای آب، درصد تخم گشایی کاهش یافت (۰۵/۰ P <). اگرچه تیمار دمایی ۳۰ درجه سانتی­گراد بیشترین رشد طولی، وزنی و نرخ رشد ویژه را نسبت به سایر تیمار­های دمایی نشان داد اما بالاترین میزان ناهنجاری (۱۳%) نیز در این تیمار دیده شد. در مجموع، بهترین دمای انکوباسیون تخم ماهی قرمز دمای ۲۴ درجه سانتی­گراد و بهترین دما برای پرورش لارو دمای ۲۷ درجه سانتی­گراد است.

---

اهداف: هدف از این مطالعه ارتقا دانش در زمینه کنترل محیطی چرخه تولیدمثل و بهبود راندمان تولید ماهی سوف سفید (Sander lucioperca) از طریق تعیین اثرات دوره های نوری مختلف بر عملکرد تولیدمثل و کیفیت تخم و لارو بود.
روش ها: ۳ دوره نوری شامل روشنایی مطلق (L۲۴)، تاریکی مطلق (D۲۴) و ۱۲ ساعت روشنایی و ۱۲ ساعت تاریکی (D۱۲L:۱۲) با شدت نور ۶۳۰ لوکس در ۳ تکرار به مدت ۴۰ روز بر مولدهای سوف سفید با میانگین وزنی ۳/۵۵ ± ۱۳۶۷ گرم اعمال گردید.
یافته ها: نتایج نشان داد که عملکرد تولیدمثل سوف سفید از دوره های نوری تاثیر می پذیرد. مولدهایی که در دوره نوری L۲۴ قرار داشتند زودتر از مولدهای سایر دوره های نوری تخمریزی کردند. بیشترین تخمریزی مولدها در صبح در دوره نوری L۲۴ (۵/۳ ± ۷/۶۶%) و کمترین تخمریزی در شب متعلق به دوره های نوری D۲۴ و D۱۲L:۱۲ بود که در شب اقدام به تخمریزی نکردند. اگرچه پارامترهای تکثیر مانند درصد لقاح و تعداد تخمک در گرم تفاوت معنی داری را در تیمارهای مختلف نوری نشان ندادند اما زمانبندی تخمریزی و کیفیت تخم تفاوت معنی داری را به نمایش گذاشتند.
نتیجه گیری: نتایج این تحقیق به کاربرد موثر دوره های نوری در تغییر زمانبندی تخمریزی، تولیدمثل و القای تخمریزی خارج از فصل مولدهای سوف سفید اشاره دارد و به صراحت ثابت می نماید که می توان عملکرد تولیدمثل مولدهای سوف سفید را با استفاده از یک دوره نوری موثر به طور قابل توجهی تحریک و اصلاح نمود. 

---

این مطالعه، با هدف بررسی عملکرد راهبرد برنامه‌ریزی تغذیه‌ای بر شاخص‌های رشد و خون‌شناسی تاسماهی استرلیاد با استفاده از جایگزینی نسبی پودر ماهی (FM) با کنجاله سویا (S) در دوران لاروی انجام شد. تاسماهی استرلیاد با میانگین وزن اولیه ۰۱/۰ ± ۳۲/۰ گرم به‌طور تصادفی در ۱۲ حوضچه بتونی گرد توزیع و با چهار جیره آزمایشی شامل صفر (شاهد/FM)، ۱۵ (S۱۵)، ۳۰ (S۳۰) و ۴۵% (S۴۵) کنجاله سویا به جای پودر ماهی، در سه مرحله زمانی (سه تکرار) تغذیه شدند. در مرحله اول (مرحله برنامه‌ریزی)، ماهیان به‌مدت ۲۸ روز با چهار جیره آزمایشی مختلف تغذیه شدند. سپس، تمامی گروه‌های آزمایشی، در مرحله دوم (میانی) با جیره FM و در مرحله سوم (مواجهه) با جیره S۴۵ به‌مدت ۲۸ روز غذادهی شدند. در پایان هر مرحله، شاخص‌های رشد اندازه‌گیری شدند. در پایان مرحله مواجهه نیز شاخص‌های خون‌شناسی شامل تعداد گلبول‌های قرمز، هموگلوبین، هماتوکریت، حجم متوسط هر گلبول قرمز، میانگین هموگلوبین در سلول و میانگین غلظت هموگلوبین در سلول ارزیابی شدند. عملکرد رشد در مراحل اول و دوم اختلاف معنی‌داری میان تیمارها نشان نداد، اما در مرحله سوم، وزن نهایی، شاخص‌های وزن کسب شده، نرخ رشد ویژه و میانگین رشد روزانه در S۴۵ به‌طور معنی‌داری بالاتر از FM بود. همچنین، بین هیچکدام از شاخص‌های خون‌شناسی در گروه‌های مختلف اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد. با توجه به نتایج به‌دست آمده، راهبرد برنامه‌ریزی تغذیه‌ای در مراحل ابتدایی رشد می‌تواند در افزایش سازگاری تاسماهی استرلیاد طی مراحل بعدی چرخه زندگی به جیره‌ مبتنی بر پروتئین گیاهی موثر باشد.
 

---

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرات تزریق عوامل هورمونی مختلف بر سطوح استروئیدهای جنسی و پارامترهای بیوشیمیایی پلاسمای خون مولدین ماده ماهی کلمه (Rutilus caspicus) انجام پذیرفت. به منظور انجام آزمایش، مولدین ماده در پنج گروه به صورت داخل صفاقی تزریق شدند. پنج گروه آزمایشی عبارت بودند از: ۱- دو مرحله تزریق هورمون اواپریم (Ova)، ۲- دو مرحله تزریق هورمون اوپل (Ovo)، ۳- تزریق هورمون اوپل به عنوان دوز اولیه و تزریق هورمون اواپریم به عنوان دوز ثانویه (Comb۱)، ۴- تزریق هورمون اواپریم به عنوان دوز اولیه و تزریق هورمون اوپل به عنوان دوز ثانویه (Comb۲) و ۵- دو مرحله تزریق سرم فیزیولوژی (گروه شاهد). طبق مشاهدات، بیشترین غلظت هورمون ۱۷- بتا استرادیول و ۱۷- آلفا هیدروکسی پروژسترون قبل از تزریق اندازه‌گیری شد و میزان این هورمون‌ها پس از تخم‌ریزی در تیمارهای القا شده با هورمون به شدت کاهش یافت (۰۵/۰P<). همچنین، کمترین میزان هورمون تستوسترون قبل از تزریق مشاهده شد و پس از تخم‌ریزی میزان آن در تمامی تیمارهای القا شده با هورمون افزایش معنی‌داری نشان داد (۰۵/۰P<). بیشترین میزان گلوکز پلاسمای خون مولدین در تیمار شاهد و کمترین مقدار آن در تیمار Comb۱ مشاهده گردید (۰۵/۰P<). در غلظت سایر پارامترهای بیوشیمیایی تفاوت معنی­داری بین تیمارهای آزمایشی مشاهده نشد (۰۵/۰P>). مطالعه حاضر نشان داد که عوامل هورمونی می­توانند به طور قابل توجهی بر سطوح استروئیدهای جنسی پلاسما مولدین ماهی کلمه اثر بگذارند. این نتایج لزوم توجه به القای مناسب مولدین ماهی کلمه و توجه به شرایط رفاهی آنها در شرایط اسارت را بازگو می­نماید.
 

---

بتن خود تراکم به دلیل ویژگی های برجسته اش مانند خواص مکانیکی و دوام برتر شناخته شده است. خوردگی میلگرد در اثر نفوذ یون های کلرید در عناصر بتن مسلح از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بنابراین این موضوع در بتن خود تراکم باید بررسی شود. از مواد پوزولانی می توان در بتن خود تراکم برای افزایش مقاومت بتن در برابر نفوذ یون کلر استفاده کرد. در این تحقیق اثرات مواد پوزولانی شامل میکرو سیلیس، نانو سیلیس، خاکستر بادی، خاکستر پوسته برنج و همچنین پودر سنگ آهک بر خصوصیات مکانیکی و دوام بتن خود متراکم قرار داده شده در محیط کلرید بررسی شده است. نتایج نشان می دهد که نانو سیلیس ویژگی های مکانیکی و دوام بتن خود متراکم را افزایش می دهد. علاوه بر این، بتن خود تراکم حاوی ترکیبی از نانو سیلیس و مواد پوزولانی دارای خواص بهتری نسبت به نمونه حاوی نانو سیلیس است.