---

در این تحقیق اثر دو جیره غذایی شامل اسید اسکوربیک در غلظت ۱۰۰، ۴۰۰، ۱۶۰۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم و آستاگزانتین در غلظت‌های ۴۰، ۶۰، ۱۰۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم بر کیفیت ماندگاری گوشت ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان مورد مطالعه قرار گرفت. این بررسی برروی ۲۱۰ عدد ماهی قزل آلای رنگین کمان با میانگین وزنی حدود ۱۰۰ گرم به مدت هشت هفته در قالب ۷ گروه انجام شد. جهت بررسی روند تغییرات و مقایسه کیفیت نمونه ها با شاخص های شیمیایی مانند پراکسید (PV)، اسید تیوباربیتوریک (TBA) و هیدرولیز چربی ها (FFA) و PH و همچنین شاخص های حسی در ۵ نوبت با فاصله زمانی ۴ روز یکبار (۱۶،۱۲،۸،۴،۰) در دمای معمولی یخچال نمونه برداری صورت پذیرفت. نتایج نشان داد که اثر آنتی اکسیدان و زمان بر مقادیر FFA، PH، PV و TBAمعنی دار بوده است(۰۵/۰p≤). بهترین ماندگاری در طول دوره نگه‎داری مربوط به نمونه‌های حاوی آستاگزانتین ۱۰۰ و اسید اسکوربیک ۱۶۰۰ بود. همچنین بر اساس نتایج ارگانولیتیکی می توان استفاده از بالاترین مقادیرآستاگزانتین و اسید اسکوربیک را برای استفاده در جیره این ماهی پیشنهاد کرد.

---

در مطالعه حاضر اثر گل همیشه­بهار و اسپیرولینا، هر کدام به تنهایی و به صورت ترکیب با یکدیگر بر برخی شاخص­های رشد،ایمنی، بقاء و مقدار آستاگزانتین در بافت گورخر­ماهی مورد بررسی قرار گرفت. تعداد ۱۲۰ عدد گورخر ماهی در قالب ۴ تیمار (سه تکرار در هر تیمار با ۳۰ ماهی در هر تیمار)، به صورت تصادفی در اکواریوم های ۱۰ لیتری توزیع شدند. جیره شاهد بر اساس جیره غذایی پایه بدون افزودنی، جیره تیمار دوم حاوی ۲۵ گرم پودر اسپیرولینا (SP) بر کیلوگرم خوراک پایه، جیره تیمار سوم حاوی ۲۵ گرم بر کیلوگرم پودر گل همیشه­بهار (MG) بر خوراک پایه، و جیره تیمار چهارم نیز حاوی ۲۵ گرم بر کیلوگرم پودر گل همیشه­بهار (MG) و ۲۵گرم اسپیرولینا (SP+MG) بر کیلوگرم خوراک پایه تهیه شد. در پایان دوره برخی از شاخص­های ایمنی و آستاگزانتین در بافت بررسی گردید.  نتایج حاصل از این مطالعه نشان دهنده تاثیر معنی­دار اسپیرولینا (SP)، پودر گل همیشه­بهار (SP+MG) و ترکیب پودر اسپیرولینا و همیشه­بهار (SP+MG) بر ایمنی و آستاگزانتین می باشد (۰۵/۰>P). به ترتیب تیمار SP+MG و MG به طورمعنی­داری باعث افزایش پروتئین کل، لیزوزیم و آستاگزانتین در بافت ماهی شدند و بیشترین مقدار IgM نیز در تیمار MG مشاهده شد(۰۵/۰>P). هرچند که تفاوت معنی­داری در ارتباط با رشد و بقاء مشاهده نگردید.

 

---

در تحقیق حاضر پس از استخراج آستاگزانتین از میکروجلبک هماتوکوکوس (Haematococcus pluvialis) و نانو ریزپوشانی آن با پوشش ترکیبی مالتودکسترین-کازئینات سدیم، نانوکپسول­های حامل با نسبت­های مختلف، جایگزین نیتریت سدیم (حد مجاز mg/kg۱۲۰) در فرمولاسیون سوسیس معمولی شدند. سپس خصوصیات میکروبی (شمارش باکتری­های مزوفیل، سرماگرا، انتروباکتریاسه، لاکتیک­اسید و سودوموناس) و بافتی سوسیس­های فرموله­شده طی دوره نگهداری (۲۸ روز در دمای یخچال) مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد تیمارهایی که با نسبت­های ۱ (mg/kg۳۰) به ۳ (mg/kg۹۰) و ۱ (mg/kg۶۰) به ۱ (mg/kg۶۰) نانوکپسول به نیتریت سدیم فرموله شده بودند (C و D)، در مقایسه با تیمار داری ۱۲۰ میلی­گرم بر کیلوگرم نیتریت سدیم (A)، کارائی یکسانی از نظر توانایی مهار رشد و تکثیر گروه­های باکتریایی دارند (۰۵/۰<p) و در کل دوره نگهداری، حداقل شمارش باکتری­ها مربوط به این تیمارها است (۰۵/۰>p). تیمار حاوی ۹۰ میلی­گرم بر کیلوگرم نانوکپسول­ و ۳۰ میلی­گرم بر کیلوگرم نیتریت سدیم (E) در مهار برخی از گروه­های باکتریایی تا اواسط دوره نگهداری قابلیتی در حد تیمارهای A، C و D داشت (۰۵/۰<p). همچنین سطح شمارش در تیمار صرفا حاوی نانوکپسول­ (mg/kg۱۲۰، B)، به صورت قابل ملاحظه­ای کمتر از شاهد بود (۰۵/۰>p). نتایج بخش سنجش خصوصیات بافتی تیمارها نشان داد که اثر نانوکپسول­های حامل آستاگزانتین بر افزایش ظرفیت نگهداری آب سوسیس­ها و همچنین کاهش افت پخت، سختی، صمغیت، قابلیت جویدن و برش بافت بیشتر از نیتریت­ سدیم است (۰۵/۰>p). شاخص­های قابلیت ارتجاعی، پیوستگی میان­بافتی و تخلخل سوسیس­های فرموله­شده با نسبت­های مختلف نانوکپسول و نیتریت سدیم فاقد اختلاف معنی­دار (۰۵/۰<p) و مطلوب­تر از شاهد بودند (۰۵/۰>p). در ادامه مشخص شد که شاخص­های بافتی تیمارهای فرموله­شده طی دوره نگهداری (بر خلاف شاهد) تغییر معنی­داری نداشتند (۰۵/۰<p). بنابر یافته­ها، نانوکپسول­های حامل آستاگزانتین پتانسیل بالقوه­ای برای جایگزینی نیتریت سدیم در فرمولاسیون سوسیس به منظور بهبود خصوصیات میکروبی و بافتی دارند.
 

---

هدف تحقیق حاضر در مرحله اول استخراج آستاگزانتین از میکروجلبک هماتوکوکوس (Haematococcus pluvialis) با روش ترکیبی اسید-استون و ارزیابی بازده فرایند بود. سپس آستاگزانتین مستخرج با پوشش ترکیبی مالتودکسترین-کازئینات سدیم نانو ریزپوشانی و خواص فیزیکی، آنتی­اکسیدانی و رنگی نانوکپسول­ها در کنار فرم خالص رنگدانه (طی یک ماه نگهداری در دمای یخچال) ارزیابی شد. نتایج نشان داد با صابونی­کردن و خالص­سازی اولیه و ثانویه، بازده فرایند استخراج ارتقا و میزان رنگدانه طی مراحل مذکور، از ۱۱/۸ به ۷۶/۲۱ میلی­گرم بر گرم افزایش یافت. مطابق یافته­ها، سایز و پتانسیل زتای نانوکپسول­های تولیدشده به ترتیب ۱/۲۶۹ نانومتر و ۷۱/۴۶+ میلی­ولت بود؛ ضمن اینکه بازده فرایند ریزپوشانی ۱۹/۸۵ درصد ثبت شد. پروفیل رهایش آستاگزانتین از نانوکپسول­ها در محیط مشابه معده (SGF) و روده (SIF) نشان داد که رهایش رنگدانه در SGF از ۲۱/۳ تا ۲۸/۱۴ و در SIF از ۴۹/۱۸ تا ۸۹/۴۱ درصد متغیر است. بر اساس نتایج، فعالیت مهار رادیکال آزاد DPPH رنگدانه خالص و نانوکپسول­ها (در غلظت­های ۱۰۰ و ۲۰۰ میکروگرم بر میلی­لیتر و روزهای صفر، ۱۵ و ۳۰) به ترتیب از حدود ۲۱ تا ۵۷ و ۵۳ تا ۷۰ درصد متغیر بود. این میزان برای قدرت کاهندگی یون فریک به ترتیب از جذب ۱۲/۰ تا ۵۴/۰ و ۵۵/۰ تا ۷۱/۰ در طول موج ۷۰۰ نانومتر گزارش شد. در آزمون فعالیت کلاته­کنندگی فلزات، دامنه تغییرات به ترتیب از ۲۳ تا ۵۲ و ۵۲ تا ۷۵ درصد ثبت گردید. با نانو ریزپوشانی رنگدانه و افزایش غلظت، فعالیت آنتی­اکسیدانی آن به صورت معنی­داری افزایش یافت (۰۵/۰>p)؛ همچنین برخلاف فرم خالص آستاگزانتین، فعالیت آنتی­اکسیدانی نانوکپسول­های حامل آن در طول زمان نگهداری، ثابت ماند (۰۵/۰<p). ارزیابی رنگ محصول نشان داد که شاخص روشنایی (L*) در نانوکپسول­ها به صورت معنی­داری بیشتر از فرم خالص رنگدانه است (۰۵/۰>p)؛ ضمن اینکه شاخص­های رنگی نانوکپسول­ها (بر خلاف آستاگزانتین خالص) با گذشت زمان، تغییر نکردند (۰۵/۰<p).
 

---

هدف تحقیق حاضر استفاده از نانوکپسول­های حامل رنگدانه آستاگزانتین در فرمولاسیون سوسیس معمولی به عنوان جایگزین نیتریت سدیم و جستجوی میکروارگانیسم­های بیماری­زا و عامل فساد در محصول بود. به همین منظور پس از استخراج آستاگزانتین از میکروجلبک هماتوکوکوس پلوویالیس و تولید نانوکپسول­های حامل رنگدانه با پوشش ترکیبی مالتودکسترین-کازئینات سدیم، پنج تیمار با نسبت­های مختلف نیتریت سدیم و نانوکپسول­های حامل آستاگزانتین به همراه شاهد طراحی و طی ۲۸ روز نگهداری در دمای یخچال از نظر وجود باکتری­های کلستریدیوم پرفرنجس، استافیلوکوکوس اورئوس، کلی­فرم­، سالمونلا، اشریشیاکلی، کلستریدیوم بوتولینوم، باکتری­های لاکتیک­اسید، کپک­ها و مخمرها مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد در تیمار دارای حد مجاز نیتریت سدیم یعنی mg/kg۱۲۰ (تیمار A) و همچنین تیمارهایی که این حد با mg/kg۳۰ (تیمار C) و mg/kg۶۰ نانوکپسول­های حامل آستاگزانتین (تیمار D) جایگزین شد، شمارش باکتری­های کلستریدیوم پرفرنجس، استافیلوکوکوس اورئوس و کلی­فرم­ در حد استاندارد و کمتر از CFU/gr۱۰ ثبت گردید. در تیمارهای صرفا حاوی mg/kg۱۲۰ نانوکپسول­های حامل (تیمار B) و همچنین دارای mg/kg۳۰ نیتریت سدیم و mg/kg۹۰ نانوکپسول­های حامل (تیمار E)، فقط در روز ۲۸، شمارش سه باکتری مذکور بیشتر از CFU/gr۱۰ بود. در ادامه مشخص شد که هیچ یک از تیمارهای تحقیق محتوی باکتری­های سالمونلا، اشریشیاکلی و کلستریدیوم بوتولینوم نیستند. همچنین هر پنج تیمار فرموله­شده در طول دوره نگهداری از نظر باکتری­های لاکتیک­اسید در محدوده استاندارد قرار داشتند. نتایج شمارش کپک­ها و مخمر­ها نشان داد که این تیمارها بر خلاف نمونه شاهد در کل دوره نگهداری فاقد هرگونه کلنی کپک و مخمر بودند. مطابق یافته­های این پژوهش، در صورت جایگزینی ۵۰ درصد حد مجاز نیتریت سدیم با نانوکپسول­های حامل آستاگزانتین، می­توان محصولی عاری از میکروارگانیسم­های تهدیدکننده سلامتی تولید کرد. ضمن اینکه با این فرایند، از مضرات نیتریت سدیم کاسته و بواسطه ارزش غذایی و نقش اثبات­شده آستاگزانتین در حفظ سلامتی و پیشگیری از بیماری­های مختلف، به مفیدبودن محصول افزوده خواهد شد.