---

تأثیر اسانس رازیانه (Foeniculum vulgare) در ۵ سطح ۰ (شاهد)، ۱۰۰، ۲۰۰، ۴۰۰ و۶۰۰ میلی‌گرم در کیلوگرم جیره بر شاخص‌های رشد، بازماندگی، ترکیب لاشه و فراسنجه‌های خونی بچه‌ماهی سفید، Rutilus frisii kutum (وزن ۰۰۲/۰±۶/۰ گرم) در طی ۶۰ روزتغذیه بررسی شد. تفاوت معناداری در شاخص‌های رشد و بازماندگی بین تیمارها و شاهد مشاهده نشد (۰۵/۰p>). آنالیز لاشه بیشترین میزان چربی را در تیمار ۱۰۰ mg/kg اسانس نشان داد (۰۵/۰p<). بیشترین میزان گلبول سفید در تیمار ۱۰۰ mg/kg و بیشترین گلبول قرمز، هماتوکریت و هموگلوبین در تیمار ۴۰۰ mg/kg و کمترین MCV در تیمار شاهد مشاهده شد (۰۵/۰p<). در دیگر شاخص‌ها از قبیل MCH و MCHC تفاوت معناداری مشاهده نشد (۰۵/۰p>). در مجموع، اسانس رازیانه تأثیر معناداری بر شاخص‌های رشد بچه‌ماهی سفید دریای خزر نداشت، اما سطح ۱۰۰ mg/kg با افزایش گلبول سفید و گلبول قرمز ماهی می‌تواند نقش مهمی در ارتقای سیستم ایمنی ایفا کند.

---

اخیرا، استفاده از نگهدارنده­های شیمیایی و سنتزی برای کنترل رشد ریزاندامگان بیماری­زا به طور چشم­گیری کاهش یافته است. امروزه، اسانس­های روغنی به عنوان یک نگهدارنده طبیعی در نظر گرفته می­شوند. رازیانه یکی از گیاهان دارویی معطر می­باشد که می­توان از آن به عنوان یک نگهدارنده طبیعی استفاده کرد. در این پژوهش، برای بررسی فعالیت ضد­میکروبی اسانس رازیانه بر تعدادی از ریزاندامگان عامل عفونت و مسمومیت غذایی (اشرشیا کلی، استافیلوکوکوس اورئوس و کاندیدا آلبیکنس) از روش­های دیسک دیفیوژن آگار (کربی-بوئر)، چاهک آگار، تعیین حداقل غلظت مهارکنندگی و تعیین حداقل غلظت کشندگی استفاده شد. برهمکنش اسانس رازیانه با آنتی­بیوتیک کانامایسین نیز بررسی شد. نتایج آزمون­های دیسک دیفیوژن اگار و چاهک آگار نشان داد که حساس­ترین باکتری با بیشترین قطر هاله عدم رشد نسبت به سایر ریزاندامگان بیماری­زا، استافیلوکوکوس اورئوس بود. برهمکنش اسانس رازیانه با آنتی­بیوتیک­ کانامایسین برای باکتری­های استافیلوکوکوس اورئوس و اشرشیا کلی به صورت اثر سینرژیستی مشاهده شد. حداقل غلظت مهارکنندگی اسانس رازیانه برای استافیلوکوکوس اورئوس، اشرشیا کلی و کاندیدا آلبیکنس به ترتیب ۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ میلی­گرم بر میلی­لیتر بود. به طور کلی می­توان بیان کرد که اسانس رازیانه در شرایط برون تنی به خوبی توانست از رشد اشرشیا کلی، استافیلوکوکوس اورئوس و کاندیدا آلبیکنس جلوگیری نماید.

---

با توجه به استفاده گسترده از نگهدارنده های شیمیایی جهت افزایش عمر نگهداری مواد غذایی و شیوع سرطان‌های روده بزرگ انسان، تقاضا برای مواد دارویی و نگهدارنده طبیعی و ایمن افزایش یافته است. بنابراین، این مطالعه با هدف ارزیابی پتانسیل آنتی‌اکسیدانی و سیتوتوکسیک اسانس رازیانه که کاربرد گسترده‌ای در طب سنتی ایران کاربرد دارد انجام گردید. در این مطالعه، اسانس رازیانه با استفاده از روش تقطیر با آب استخراج و ترکیبات شیمیایی آن توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی و طیف بینی فروسرخ تبدیل فوریه از لحاظ کمی و کیفی شناسایی شدند. مقدار فنول و فلاوونوئید اسانس نیز اندازه‌گیری و فعالیت آنتی‌اکسیدانی آن (مهار رادیکال‌های آزاد DPPH و ABTS و زوال رنگ محلول بتا-کاروتن/لینولئیک اسید) بررسی گردید. اثر سیتوتوکسیک اسانس رازیانه بر رده سلولی سرطان روده بزرگ (HT۲۹) توسط آزمون MTT بررسی شد. anethole با ۶۱/۷۵ درصد ترکیب شیمیایی اصلی اسانس رازیانه بود و پیک‌های جذبی آن نیز در اعداد موجی ۱۲۴۴ و ۸۴۰ بر سانتی‌متر ظاهر شدند. محتوای فنول و فلاوونوئید اسانس رازیانه نیز به ترتیب معادل mg GAE/g ۸۷/۱۲ و mg QE/g ۶۷/۳۹  بدست آمد. ظرفیت آنتی‌اکسیدانی اسانس بر اساس فعالیت مهار رادیکال DPPH، رادیکال ABTS و زوال رنگ محلول بتا-کاروتن/لینولئیک اسید به ترتیب ۶۸/۲۶، ۵۷/۳۹ و ۳۸/۳۲ درصد گزارش شد. اثر سیتوتوکسیک اسانس بر سلول‌های سرطانی روده بزرگ تابع غلظت بود. اسانس رازیانه قابلیت استفاده بعنوان ترکیبی طبیعی جهت جلوگیری از اکسیداسیون محصولات غذایی و شیوع سرطان روده بزرگ را دارا می‌باشد. 

---

با افزایش آگاهی مصرف کنندگان به مضرات مواد شیمیایی و تأثیر فراوری حرارتی در کاهش ارزش تغذیه‌ای، تقاضای برای تولید و استفاده از مواد غذایی تازه و یا کمتر فرآوری شده افزایش یافته است. در این مطالعه توانایی اسانس­های زیره سبز، رازیانه و میخک (غلظت‌های ۵۰، ۷۵، ۱۰۰، ppm ۲۰۰ و فرم خالص( در غیر فعال سازی آنزیم پراکسیداز کدو سبز بررسی شد. نتایج نشان داد که تنها فرم خالص و غلظت ppm ۲۰۰ اسانس زیره سبز و همچنین فرم خالص و غلظت‌های بالای (۱۰۰ و ppm ۲۰۰) اسانس رازیانه، توانایی کاهش فعالیت آنزیم پراکسیداز کدو سبز را دارا بودند اما استفاده از غلظت‌های ۵۰ و ppm ۷۵ اسانس رازیانه باعث افزایش فعالیت آنزیم پراکسیداز نیز شده بود. اسانس میخک در کلیه غلظت‌های مورد مطالعه موجب کاهش فعالیت آنزیم پراکسیداز شد که نشان دهنده توانایی اسانس میخک در واکنش با اکسیژن محیط و ممانعت از واکنش آنزیم پراکسیداز و پلی فنول اکسیداز (قهوه‌ای شدن آنزیمی) می‌باشد. بهترین شرایط برای غیر فعال سازی آنزیم پراکسیداز تحت تأثیر اسانس زیره شامل غلظت اسانس  ppm۵/۱۹۴ و زمان فعالیت آنزیمی ۰۲/۰ ثانیه بود در حالیکه شرایط بهینه برای  دست یابی به کم‌ترین فعالیت آنزیم پراکسیداز شامل استفاده از ppm۲۰۰ اسانس رازیانه  و زمان فعالیت آنزیمی صفر ثانیه، و ppm ۲۰۰ اسانس میخک و زمان فعالیت آنزیمی ۷/۱ ثانیه می‌باشد.

---

انگور میوه­ای بسیار فسادپذیر است که دارای عمر نگهداری کوتاهی می­باشد. به دلیل افزایش سطح آگاهی مصرف­کنندگان تمایل به استفاده از ترکیبات نگهدارنده طبیعی به جای آفت‌کش‌ها و نگهدارنده­های شیمیایی افزایش یافته است. اسانس­های گیاهی به دلیل ترکیبات مؤثره بالقوه از مناسب­ترین ترکیبات طبیعی مورد استفاده به شمار می­آیند. از این رو، هدف از این پژوهش، شناسایی ترکیبات شیمایی اسانس رازیانه، تعیین میزان فنول و فلاونوئید آن، بررسی فعالیت آنتی‌اکسیدانی و فعالیت ضد قارچی این اسانس بر  آن بر تعدادی از کپک‌های عامل فساد پس از برداشت میوه انگور بود. ترکیبات شناسایی شده در اسانس رازیانه شامل limonene، fenchone، p-allylanisole و anethole بود که در مجموع ۶۰/۹۷ درصد کل اسانس را تشکیل دادند. میزان فنول کل اسانس رازیانه برابر با ۲۹/۲۶ میلی­گرم گالیک­ اسید در گرم اسانس و میزان فلاونوئید کل آن برابر ۲۳/۱۹ میلی­گرم کوئرستین در گرم اسانس به دست آمد. خاصیت آنتــی اکــسیدانی اسانس این گیاه در روش مهــار رادیکال­هـای آزاد DPPH، ABTS و رنگ­بری بتاکاروتن- لینولئیک اسید بـه ترتیـب ۵۶/۳۸، ۱۲/۴۲ و ۳۰/۳۰ درصد به دست آمد. همچنین در بررسی اثر ضد قارچی بر کپک­های عامل فساد مشخص گردید که اسانس رازیانه قادر به مهار و کنترل کپک­های ریزوپوس استولونیفر، آسپرژیلوس نایجر و بوتریتیس سینه­را می­باشد. با توجه به ترکیبات ضد میکروبی و آنتی اکسیدانی موجود در رازیانه، اسانس این گیاه می­تواند به عنوان یک ترکیب با خاصیت عملگرایی در افزایش عمر نگهداری محصولات کشاورزی از جمله انگور مورد استفاده قرار گیرد.