---

از به‌کاربردن اصطلاح آمایش در ایران مدت زیادی نمی‌گذرد. کمتر از پنج دهه است که اذهان پژوهشگران و برنامه‌ریزان کشور ما با این مفهوم آشنا شده است. بنابراین آمایش مناطق مرزی را نوعی برنامه‌ریزی راهبردی در فضاهای مرزی کشورها دانست. در این راستا هدف این مطالعه، بررسی آمایش نواحی مرزی دریای عمان از بندرعباس تا خلیج فارس است. با استفاده از مدل سوات (SWOT) به بررسی نقاط قوت وضعف بندرعباس تا خلیج گواتر، و سپس به‌منظور سیاست‌گذاری در جهت رفع مشکلات و کاستی‌های موجود پیشنهاداتی متناسب با شرایطی که این مناطق مرزی از آن برخوردار است ارایه می‌نماید. انتظار می‌رود نتایج این تحقیق سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان را در بهره‌گیری مطلوب از آمایش نواحی مرزی دریای عمان رهنمون باشد. متاسفانه علی‌رغم حساسیت و اهمیت موضوع، در تاریخ برنامه‌ریزی آمایش سرزمین، ملاحظات محیطی و دفاعی در حاشیه قرار گرفته و مورد توجه جدی واقع نشده است که در نتیجه می‌تواند عواقب امنیتی و ازهم‌پاشیدگی وحدت و یکپارچگی جغرافیایی و سرزمینی در ابعاد مختلف بوده و قدرت و اقتدار ملی را به‌طور جدی مورد تهدید قرار دهد. در این راستا براساس مساله و هدف تحقیق این سئوال مطرح می‌شود: آمایش نواحی مرزی دریای عمان از بندرعباس تا بندر گواتر منوط به چه عواملی است؟ در راستای سئوال تحقیق، فرضیه‌ مطرح‌شده این بود که آمایش نواحی مرزی دریای عمان از بندرعباس تا بندر گواتر منوط به عوامل سیاسی و امنیتی مناطق مرزی است.
 

---

طی بازدیدهای به­عمل آمده در سال ۱۳۹۵ از فضای سبز شهری بندرعباس، علایمی نظیر بیماری­های فیتوپلاسمایی شامل جارویی شدن، توقف رشد و کوچک شدن برگ­ها در برخی از گیاهان
پیچک­ Convovulus glomeratus مشاهده شد. به­همین منظور، پژوهش حاضر جهت مشخص شدن فیتوپلاسمای همراه بیماری و شناسایی ناقل آن انجام شد. از نمونه­ها DNA کل استخراج گردید و جهت بررسی آلودگی فیتوپلاسمایی آن­ها، از روش PCR و جفت آغازگرهای عمومی P۱/P۷ (دور اول) و آغازگرهای آشیانه­ای R۱۶F۲n/R۱۶R۲ (دور دوم) استفاده شد. نتایج تجزیه و تحلیل فیلوژنتیک و RFLP مجازی از توالی ژن ۱۶S rRNA نشان داد که فیتوپلاسمای مرتبط با بیماری جاروک Convolvulus glomeratus (CgWB) متعلق به یک گونه از 'Candidatus Phytoplasma phoenicium' می­باشد. هم­چنین نتایج نشان داد که زنجرک Orosius albicinctus (Distant) می­تواند با موفقیت فیتوپلاسما را به گیاهان سالم منتقل نماید. در نتیجه این زنجرک به­عنوان ناقل بیماری شناخته شد. براساس اطلاعات حاضر، این اولین گزارش از وجود استرینی از فیتوپلاسمای‘Candidatus Phytoplasma phoenicium’ از زیرگروه ۱۶SrIX-J روی پیچک و ناقل آن از ایران می­باشد.
 

---

---

---

در این پژوهش برای شناخت محدوده های آسیب پذیر دربرابر انواع مخاطرات طبیعی در محله غیررسمی چاهستانی ها بر مبنای لایه های اطلاعاتی و برای پهنه بندی شدت آسیب پذیریِ پایگاه لایه های اطلاعاتی از نقشه های پایه طبیعی و کالبدی شامل مکانیک خاک، میزان و جهت شیب، تیپ اراضی، هیدرولوژی، تراکم ساختمانی و عرض شبکه معابر استفاده شد. با روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) عوامل مورد بررسی به صورت زوجی مقایسه و وزن هر یک از آن ها محاسبه شد که نشان دهنده میزان تأثیر آن ها در میزان آسیب پذیری محله است. سپس نقشه وزنی هر عامل و در نهایت با تلفیق آن ها نقشه آسیب پذیری محیطی با اعمال ضریب وزنی مربوط به هریک از عوامل تهیه شد. نتایج به دست آمده از مدل نشان می دهد نوار شمالی تا بخش های شرقی محله چاهستانی ها به علت خطر پذیری درمقابل رانش زمین محدوده تپه های رسوبی، آب گرفتگی معابر بر اثر سطح بالای آب زیرزمینی و شیب تند موجود و زلزله بر اثر سستی بناها و ناپایداری بستر زمین، در محدوده آسیب پذیری بالایی قرار دارند. بخش های جنوب و غرب محدوده به دلیل شبکه معابر عریض تر و شیب ملایم با آسیب پذیری پایین مشخص می شوند.  

---

تدابیر اقتصادی شاه عباس اول(۱۰۳۸-۹۹۶ه.ق) در مناطق مرکزی و جنوبی ایران منجر به تحولات مهمی در عرصه تجارت منطقه ای و بین المللی شد. این مهم از طریق حاکمیت گسترده و منسجم حکومت مرکزی بر سواحل جنوبی ایران با چیرگی بر جزایر هرمز و کیش و نیز ارتباط منطقی با اروپاییان و حفظ منافع ملی در تجارت خارجی میسر گشت. به طوری که در اندک زمانی ارتقاء سطح کیفی بازرگانی خارجی ایران را به دنبال داشت. در این میان، کالای استراتژیک ابریشم ، نقش بسزایی در بازسازی روابط تجاری روبه رشد ایران و کشورهای اروپایی ایفا می کرد. در این مقاله سعی شده با بهره گیری از منابع تاریخی و جغرافیایی، اهمیت و جایگاه بنادر جنوبی ایران در تجارت ابریشم با یک مطالعه موردی درباره بندرعباس ، مورد ارزیابی قرار گیرد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که فرایند تجارت ابریشم در دوره سلطنت شاه عباس اول محصول ارتباط تنگاتنگ میان شهرهای تولیدکننده در مرکز ایران چون کاشان، یزد و اصفهان، شهرهای واسطه ای در مناطق جنوبی تر نظیر لار و شهرهای بندری و صادرکننده نظیر بندرعباس بود که به نوعی حلقه های اصلی تجارت ابریشم را تشکیل می دادند.          

---

در شهر بندرعباس روزانه حدود ۵۰۰ تن زباله تولید می­شود که به­صورت غیراصولی و غیربهداشتی، جمع­آوری، حمل و در روبه­روی ایستگاه راه­آهن دفن می­شود که این فرایند موجب انتشار آلودگی در منطقه شده است. بر این اساس در پژوهش حاضر سعی در مکان­گزینی سایت بهینه­ی دفن پسماند شده است. برای دستیابی به این رهیافت، از ۴ معیار محیط­زیستی (۶ زیرمعیار)، اکولوژیکی (۵ زیرمعیار)، ساختاری (۱۱ زیرمعیار) و فیزیکی (۷ زیرمعیار) استفاده شده است. این معیارها با مدل تحلیل شبکه (^[۱]ANP) وزن­دهی شده و برای هر یک، لایه­ی اطلاعاتی تهیه شد. پس از تهیه­ی نقشه­ی فاصله اقلیدسی و تلفیق آن با عملگرهای فازی برای هر زیرمعیار، نقشه­ی حاصل در وزن فازی ANP ضرب گردید. در ادامه، از عملگرهای فازی AND، OR، SUM، Product و گامای ۹/۰، ۷/۰ و ۵/۰ برای روی هم‌گذاری لایه­ها استفاده شد. برای انتخاب بهترین نقشه­ی روی هم‌گذاری شده از رگرسیون حداقل مربعات استفاده شده است. سپس برای رتبه­بندی سایت­های منتخب و بهترین سایت از تکنیک تاپسیس استفاده شد. بر اساس نتایج حاصل شده معیار اکولوژیکی با وزن فازی ۴۴۳/۰ بیشترین تأثیر را در مکان­گزینی مرکز دفن پسماند دارد. پس از آن نیز معیارهای ساختاری، محیط­زیستی و فیزیکی به­ترتیب با وزن فازی ۲۷۹/۰، ۱۸۳/۰ و ۰۹۵/۰ در رتبه­های بعدی قرار گرفتند. در زیرمعیارهای اکولوژیکی، فاصله از زیستگاه حساس کوه گنو با وزن فازی ۴۳۸/۰؛ در زیرمعیارهای ساختاری، فاصله از سکونتگاه­ها با وزن فازی ۱۵۵/۰؛ در زیرمعیارهای محیط­زیستی، فاصله از مسیل با وزن فازی ۲۸۳/۰ و در زیرمعیارهای فیزیکی، فاصله از رودخانه با وزن فازی ۳۱۰/۰ بیشترین تأثیر را در مکان­گزینی دفن پسماند دارند. در بین عملگرهای روی هم‌گذاری فازی، عملگر اشتراک فازی SUM، بیشترین همبستگی را با معیارهای پژوهش در شناسایی سایت دفن پسماند دارد. پنج محل برای دفن پسماند در بندرعباس شناسایی شد و با مدل رتبه­بندی تاپسیس، ناحیه­ی چهار واقع در غرب بندرعباس و روستای تل­سیاه و شرق بندرعباس، قطعه زمینی با مساحت ۱۵ کیلومترمربع انتخاب شد که برای دفن پسماندهای شهری و صنعتی از دیدگاه زیست­محیطی مناسب است.