---

عوامل مؤثر بر تغییرات مکانی کیفیت آب اکوسیستم ساحلی مازندران در تابستان ۱۳۹۱ انجام شد. بدین­منظور شاخصه های کیفی آب (مواد مغذی، دما، هدایت الکتریکی، شوری، اکسیژن محلول، pH، کلروفیل α و کدورت)، در امتداد ۴ ترانسکت (امیرآباد، بابلسر، نوشهر و رامسر) در اعماق ۵، ۱۰، ۲۰ و۵۰ متر با روش­های آماری چندمتغیره ارزیابی شدند. نتایج تحلیل خوشه ای نشان داد که مکان های نمونه برداری در ۵ گروه مجزا شامل: لایه ۵۰-۳۵ متر از ایستگاه ۵۰ متر همه ترانسکت ها، ایستگاه ۵ متر همه ترانسکت ها، ترانسکت رامسر و اکثریت لایه های سطحی و عمقی ۳ ترانسکت نوشهر، بابلسر و امیرآباد قرار گرفتند. بر مبنای تحلیل ممیزی، ۴۰/۸۶٪ از مکان ها به درستی طبقه بندی شدند. تحلیل عاملی، ۵۳/۸۷٪ از کل تغییرات مکانی را نشان داد که بر اساس آن ۵ مؤلفه اصلی استخراج شده شامل دما، کدورت، نیترات، سیلیس و آمونیوم، مهم ترین شاخصه های تأثیرگذار بر تغییرات مکانی کیفیت آب بودند. مطالعه حاضر بیانگر امکان کاهش تعداد مکانهای نمونه برداری به ۲ ترانسکت می باشد. لایه ترموکلاین، انتقال مواد مغذی از رودخانه به ویژه ترکیبات فسفری و آمونیوم، بستر دریا، پرورش ماهی در قفس و شانه دار Mnemiopsis leidyi به­عنوان از مؤثرترین عوامل بر تغییرات مکانی کیفیت آب شناخته شدند. نتایج نشان داد که روش های آماری چندمتغیره ابزار مناسبی برای شناسایی الگوی تغییرات مکانی کیفیت آب سواحل مازندران در فصل تابستان است.

---

تغییرات زمانی و مکانی بارش از ویژگیهای اصلی اقلیم ایران می باشد. طبق آمارهای موجود، ایران بین سالهای ۱۹۶۶ تا ۱۹۷۴ دوره خشکی را پشت سر گذاشته، در حالی که بین سالهای ۱۹۷۴ تا ۱۹۸۳ دوره ترسالی داشته است. در مقاله حاضر تغییرات زمانی و مکانی مذکور برای سالهای ۱۹۶۶ تا ۱۹۹۸ محاسبه و ترسیم شده است. نتیجه این مطالعه نشان می دهد که سالهایی که میانگین بارش سالیانه برابر میانگین کل یا بیشتر است ۱۴ سال و سالهایی که میانگین بارش سالیانه کمتر از میانگین کل است ۱۹ سال می باشد. به عبارت دیگر، چولگی منحنی فراوانی میانگین بارشهای سالیانه به طرف بارشهای کمتر از میانگین می باشد . نتایج پهنه بندی تغییرات مکانی وزمانی بارش نشان دهنده ۷ الگوی مکانی بارش و ۷ الگوی زمانی بارش در سطح کشور است.

---

در نظر گرفتن تغییرات مکانی حرکات زمین در طراحی سازه‌ها و پل‌های طویل بسیار حائز اهمیت است. در این مقاله اثر تغییرات مکانی جنبش شدید زمین و تغییر شرایط ساختگاهی بر پاسخ لرزه‌ای پل‌های بتنی با ارتفاع پایه متغیر مطالعه شده است. برای تولید شتابنگاشت‌های غیریکنواخت حرکت زمین از الگوریتم شبیه‌سازی‌شده مبتنی بر طیف طرح با توابع فرآیند تصادفی چند متغیره ناایستا و ماتریس چگالی طیفی استفاده شده است. تولید شتابنگاشت‌ها با تابع همدوسی شامل اثر انتشار موج و مدت زمان زمین‌لرزه که سازگار با طیف پاسخ منتخب باشد، انجام شد. پاسخ‌های لرزه‌ای پل ۵ دهانه به طول ۵/۲۴۲ متر تحت اثر تحریک یکنواخت و غیریکنواخت با تحلیل دینامیکی تاریخچه زمانی غیرخطی در برنامه OpenSess مورد بررسی قرار‌گرفت. اثر تغییر شرایط ساختگاهی با فرض تغییر نوع خاک و سرعت ظاهری موج در زیر پایه‌های مختلف پل لحاظ گردید. تغییرات نیروی محوری، نیروی برشی و لنگر خمشی در پایه‌های پل در حالت‌های مختلف به عنوان معیار مقایسه مطالعه شد. نتایج نشان داد، همزمانی تغییرات مکانی و تغییر شرایط ساختگاهی باعث افزایش قابل توجه در پاسخ‌های پل می‌شود، بطوریکه در این حالت حداکثر لنگر خمشی پایه پل تا حدود ۲,۵ برابر نیز می‌تواند افزایش یابد. همچنین مقایسه نتایج در دو حالت تحریک یکنواخت و غیریکنواخت بیانگر این است که حتی در شرایط ساختگاهی یکسان، خصوصیات تغییرات مکانی حرکات زمین‌لرزه می‌تواند به‌شدت پاسخ پل را تغییر دهد.