جستجو در مقالات منتشر شده
۸ نتیجه برای خلیج‌فارس
دوره ۷، شماره ۳ - ( ۷-۱۳۹۴ )
چکیده
جریان منع برده‌فروشی که از اواخر قرن هجدهم میلادی/دوازده هجری قمری از فرانسه آغاز شده و بهتدریج سراسر اروپا را فراگرفته بود، در ابتدای قرن نوزدهم میلادی به آسیا و منطقۀ خلیج‌فارس نیز رسید. سردمدار هدایت این جریان در خلیج‌فارس، انگلیسی‌ها بودند که از هر طریقی سعی در تثبیت بیشتر موقعیت و حفظ منافع خویش در منطقه داشتند. این مبارزه تا اوایل قرن بیستم میلادی/ چهاردهم هجری قمری ادامه یافت.
چرایی شکل‌گیری و تداوم تقریباً به‌مدت یک قرن این جریان، مسئله‌ای تأمل‌برانگیز است که در این پژوهش، با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف به آن پرداخته‌ایم. این روش رویکرد تحلیل متنی دارد و متون را به‌مثابۀ نمودار حساس فرآیندها، حرکت‌ها و گوناگونی‌های سیاسی و اجتماعی به‌کار می‌گیرد؛ بنابراین در پژوهش پیشِ‌رو، با انتخاب بخشی از یادداشت‌های امیرکبیر و جَستن شِیل وزیرمختار انگلیس در تهران - که در فاصله بین ۱۷ ربیع‌الثانی تا ۱۰ جمادی‌الاول ۱۲۶۷ دربارۀ منع برده‌فروشی به تحریر درآمدند - به تحلیل این جریان پرداخته و از این رهگذر، نفوذ و تسلط «گفتمان امپریالیسم» در مناسبات قدرت و درمقابل، ضعف حکومت مبتنی بر «گفتمانِ استبداد مطلقه» قاجار را از علل اصلی ایجاد و تداوم مبارزه با برده‌فروشی در این دوره برشمردایم.
سیامک بهزادی، علی سالارپوری، محمد درویشی، غلامعلی اکبر زاده چماچائی، سجاد پورمظفر، محسن گذری، محمد مومنی،
دوره ۹، شماره ۱ - ( ۱۰-۱۳۹۸ )
چکیده
اهداف: پایش زی‌توده ماهیان یکی از اهداف اصلی مدیریت شیلاتی میباشد، که به دلیل مشکلات در مطالعه ماهیان زینتی و صخره‌ای این گروه نسبت به سایر ماهیان کمتر مطالعه شده‌اند. هدف از این پژوهش مطالعه زی‌توده سرپا ماهیان زینتی و صخره‌ای در جزیره لارک، به‌منظور شناسایی ذخایر و کمک به توسعه صنعت تکثیر و پرورش آنها میباشد.
مواد و روش‌ها: زی‌توده سرپا ماهیان زینتی و صخره‌ای در زیستگاه‌های مرجانی، صخره‌ای و نیمه نورگیر جزیره لارک به روش برآورد به روش مشاهده مستقیم در بازه زمانی ۹۸-۱۳۹۷، به‌صورت فصلی مطالعه شد. یافته‌ها: زی‌توده سرپا برآورد شده برای کل ماهیان زینتی در سه ایستگاه پیرامون جزیره در اعماق بین ۱۵-۳متر، ۱۸/۲۵۲۲، ۱۷/۵۲۲۲ و ۱۵/۱۳۲۵ کیلوگرم، و میزان ۳۱/۸۸۴ کیلوگرم برای ایستگاه چهارم (عمق ۴۳ متر)، نتیجه‌گیری گردید. کمینه زی‌توده در بین فصول متعلق به تابستان بوده و نتایج حاصل از آزمون کراسکال والیس نشان داد این فصل با سایر فصول تفاوت معنی‌داری دارد (P<۰,۰۵). به‌علاوه، آزمون تشخیص ازنظر زمانی حاکی از تشکیل دو تابع معنی‌دار بوده که می‌توان نتیجه‌گیری نمود ساختار جمعیتی ماهیان در فصل‌های بهار، پاییز و زمستان بسیار به هم نزدیک و نسبت به فصل تابستان تفاوت محسوسی داشته است.
نتیجه‌گیری: برخی از ماهیان زینتی قابلیت بهره‌برداری به‌منظور توسعه صنعت آبزی‌پروری و بعضی از ماهیان صخره ای قابلیت صید تجاری را دارند. این مطالعه اولین گزارش در خصوص برآورد زی‌توده سرپا ماهیان زینتی و صخره‌ای و ماهیان زیست‌بوم‌های مرجانی نیمه نورگیر(MCEs)، در آبهای کشورمان و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس میباشد.
پریما حاجی علیزاده، محسن صفائی، رضا ندرلو، مهدی قدرتی شجاعی،
دوره ۱۰، شماره ۲ - ( ۲-۱۴۰۰ )
چکیده
این تحقیق با هدف بررسی توزیع زمانی و مکانی خرچنگ Opusia indica در ذخیره‌گاه زیست‌کره حرا در خلیج‌فارس صورت گرفت. نمونه‌برداری به‌صورت فصلی (چهارفصل) از زمستان ۱۳۹۷ تا پاییز ۱۳۹۸ انجام شد. نمونه‌برداری در پنج منطقه و در هر منطقه از سه زیستگاه با استفاده از کوادرات فلزی به ابعاد ۲۵*۲۵ سانتیمتر صورت گرفت. در هر زیستگاه، عوامل محیطی شامل دما، شوری، اکسیژن محلول، اسیدیته به همراه میزان مواد آلی و دانه‌بندی رسوبات اندازه‌گیری شد. نتایج نشان دادند با افزایش پیچیدگی زیستگاه فراوانی و زیست‌توده گونه Opusia indica روند کاهشی دارد. بیشترین فراوانی و زیست‌توده ازنظر فصلی، به ترتیب در زمستان و پاییز و کمترین فراوانی و زیست‌توده در بهار مشاهده شد که اختلاف معنی‌داری در بین زیستگاه‌ها و فصول وجود داشت (P < ۰,۰۵). شوری در بین زیستگاه‌ها اختلاف معنی‌داری را نشان داد، اما دارای تغییرات فصلی نبود. درحالی‌که دما در بین زیستگاه‌ها اختلاف معنی‌داری را نشان نداد اما دارای تغییرات فصلی بود. در میزان اکسیژن محلول و اسیدیته در بین زیستگاه‌ها و در بین فصول تفاوت معنی‌داری مشاهده گردید. تغییرات معنی‌داری بین زیستگاه‌ها و فصول در دانه‌بندی رسوب مشاهده شد درحالی‌که مقدار مواد آلی فقط اختلاف بین زیستگاه‌ها را نشان داد. همچنین، تحلیل همبستگی کندال بین عوامل محیطی (دما، شوری، اکسیژن محلول و اسیدیته) با فراوانی و زیست‌توده نشان از وجود همبستگی معنی‌دار بین این عوامل محیطی داشت، اما بین فراوانی و زیست‌توده با میزان مواد آلی هیچ همبستگی معناداری مشاهده نشد. نتایج حاصله کمک به درک بهتر وضعیت این‌گونه در بوم‌سازگان مانگرو می‌کند.
سیامک بهزادی، محمد درویشی، علی سالارپوری، محمد مومنی، سجاد پورمظفر، رضا دهقانی،
دوره ۱۱، شماره ۳ - ( ۵-۱۴۰۱ )
چکیده
در این مطالعه با استفاده از روش برآورد آبزیان به‌وسیله مشاهده مستقیم و ترانسکت کمربندی شکل،زی‌توده سرپا ماهیان مرجانی جزیره ابوموسی در بازه زمانی پاییز ۹۸ تا تابستان ۹۹، به صورت فصلی(در سه ایستگاه و در چهار زیر ایستگاه) تخمین و حدود اطمینان به روش بوت استرپ به دست آمد. مساحت کل ایستگاههای اول، دوم و سوم به ترتیب ۲۶/۰، ۱۸/۱ و ۲۴/۰ کیلومترمربع تخمین زده شد، و مقادیر زی‌توده ماهیان مرجانی ۶/۲۹۲۳، ۲/۴۵۷۶ و ۴/۱۶۴۵کیلوگرم، به ترتیب برای ایستگاههای فوق الذکر پس از ۴۷۹ بار تکرار به روش آزمون شبیه‌سازی بوت استرپینگ تخمین زده شد. به علاوه، بیشینه و کمینه زی‌توده به ترتیب مربوط به گونه Zebrasoma xanthurum ( ۴۹/۱۸۸۳ کیلوگرم) و Abudefduf sp. (۲۳/۰کیلوگرم)، نتیجه‌گیری شد. نتایج حاصل از آزمون آنالیز واریانس یک‌طرفه تست توکی در سطح اطمینان ۹۵ درصد، نشان داد اختلاف معنی‌داری بین زی‌توده در سه ایستگاه وجود ندارد(۰۵/۰<p)، عدم اختلاف موجود در زی‌توده ماهیان در سه ایستگاه می‌تواند به نبود اختلاف در میزان ریفهای تکامل‌یافته، جوامع مرجانی و عدم تفاوت معنی دار در دسترس بودن زیستگاه مرتبط باشد. نتایج این پژوهش نشان داد زی‌توده بسیاری از ماهیان مناطق مرجانی در جزیره ابوموسی محدود میباشد، که می‌توان به کم بودن زیستگاه، کم بودن برد زیستگاهی و عمر کم خلیج‌فارس، و استرس‌های وارده به آنها به‌خصوص پس از رخدادهای سفیدشدگی مرتبط باشد که جای مطالعات بیشتر در آینده دارد.
محمد درویشی، محمد مومنی، سیامک بهزادی، علی سالارپوری، شیوا آقاجری خزایی،
دوره ۱۲، شماره ۴ - ( ۹-۱۴۰۲ )
چکیده
ماهی یال اسبی سربزرگ یکی از گونه‌های مهم اقتصادی خلیج‌فارس و دریای عمان است. تنظیم الگوی برداشت مناسب و پایدار یک ذخیره مستلزم تعیین برخی از خصوصیات زیستی از جمله تولیدمثل است. به همین منظور داده‌های موردنیاز مربوط به روش‌های مختلف صید از فروردین تا اسفندماه ۱۳۹۸ از شش تخلیه گاه اصلی صید در استان هرمزگان (بندر پارسیان، بندر کنگ، جزیره قشم، بندرعباس، بندر سیریک و بندر جاسک) در جمع‌آوری گردید. در تشخیص مراحل جنسی از کلید ۵ مرحله‌ای رسیدگی جنسی در سطح ماکروسکوپی استفاده شد. در تعیین فصل تخم‌ریزی از شاخص رسیدگی جنسی و مقایسه آن در ماه‌های مختلف بهره‌گیری شد. کمترین شاخص رسیدگی جنسی ماهیان ماده در شهریورماه (۲/۱) قرار داشت. بیشترین شاخص رسیدگی جنسی ماهی نر در آذرماه با مقدار ۱/۳ و پس‌ازآن در اردیبهشت‌ماه ۶/۲ تعیین گردید. بررسی شاخص رسیدگی جنسی و مراحل باروری، دو دوره تخم‌ریزی اصلی در اواسط فصل بهار و اواخر فصل پاییز را نشان داد. در تمامی ماه‌های سال مراحل جنسی مختلف دیده شد که نشان‌دهنده استراتژی تخم‌ریزی چندگانه در این ماهی بود. در طی ماه‌های مختلف تفاوت‌های معنی‌داری در نسبت جنسی مشاهدهگردید، اما در طی بررسی حاصل و درمجموع بین نسبت جنسی ماده: نر در نسبت قابل‌انتظار ۱:۱ تفاوت معنی‌داری مشاهده نگردید. طول بلوغ جنسی این گونه ۷/۷۸ سانتیمتر طول کل به‌دست آمد. لازم است جهت حفط ذخایر این گونه تمهیداتی جهت ممنوعیت صید آن در فصول تخم‌ریزی اعمال گردد.
محمد درویشی،
دوره ۱۳، شماره ۳ - ( ۷-۱۴۰۳ )
چکیده
تون‌ماهیان از گونه‌های مهم اقتصادی در شمال خلیج‌فارس و دریای عمان محسوب می‌گردند. گونه هوور در آبهای استان هرمزگان با استفاده از شاخص‌های پویایی جمعیت و ارزیابی ذخایر برای صید این گونه مورد بررسی قرار گرفت. نمونه برداری حداقل ماهانه ۲۰۰ قطعه ماهی به‌صورت تصادفی از پنج تخلیه‌گاه عمده صید از مهرماه ۱۴۰۰ تا شهریور ۱۴۰۲ انجام و تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از برنامه FiSAT صورت گرفت. محدوده طول چنگالی ماهیان هوور ۱۰۸-۲۱ با میانگین ۲۳/۱ ± ۰۸/۷۱ سانتیمتر به دست آمدند. طول بی‌نهایت و ضریب رشد این گونه به‌ترتیب یاد شده ۱۷/۱۲۱ سانتیمتر و ۶۸/۰ برسال محاسبه شدند. شاخص ضریب رشد ماهی هوور (فی مونرو) برابر با ۹/۸ محاسبه گردید که این مقدار با مطالعات قبلی انجام شده در اقیانوس هند قابل مقایسه بود. نتایج نشان داد که گونه مورد بررسی از سرعت رشد بالایی در ۲ سال اول زندگی خود برخوردار است. مقادیر (b، a) در رابطه نمایی طول- وزن هوور، (۹۴/۲ ، ۰۰۰۰۲/۰) به دست آمدند که نشان دهنده رشد همگون ماهی هوور بود. مقادیر نرخ مرگ و میرکل، طبیعی، صیادی و نسبت بهره‌برداری (E،F ، M،Z) برای ماهی هوور (۷۵/۰ ،۱۸/۲ ،۷۱/۰ ،۸۹/۲)، محاسبه گردیدند. نتایج نشان داد که بنظر می‌رسد ذخایر ماهیان هوور در استان هرمزگان در حالت بهره‌برداری بیش از حد میباشد. از آن جا که تون ماهیان از ماهیان مهاجر بوده که توسط چند کشور صید می‌شوند لذا پایش و مدیریت صید آن باید با همکاری سایر کشورهای منطقه در خلیج فارس و دریای عمان و اقیانوس هند انجام شود.
محمدصدیق مرتضوی، سیده لیلی محبی، سنا شریفیان، شراره خدامی، علی سالارپوری، هادی کوهکن، غلامعلی اکبرزاده،
دوره ۱۳، شماره ۴ - ( ۹-۱۴۰۳ )
چکیده
افزایش چشمگیر آلودگیهای فلزات سنگین، طبیعت پایدار و سمیت بالای آنها، بهتدریج در حال تبدیلشدن به یک بحران جهانی میباشد. در بررسی اخیر، ارزیابی جامع توزیع مکانی فلزات سنگین شامل کادمیوم، سرب، نیکل، مس، روی و کروم در مناطق صنعتی و تجاری شامل رسوبات ۳۲ ایستگاه واقع در محدوده جاسک ، بندرعباس ، قشم و بندرلنگه ، طی سالهای ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۰، انجام شد. در این حوزه، غلظت فلزات سنگین تغییرات مکانی معنادار بین مناطق نشان داد.. بالاترین غلظت فلز کادمیوم ۵۵/۰ میکروگرم/گرم در ایستگاه اول گشه مشاهده شد. ایستگاه دوم خور لنگه بالاترین غلظت سرب با میانگین ۲۵/۱۰ میکروگرم/گرم را داشت. حداکثر غلظت فلز کروم ۳۳/۲۴۲۰ میکروگرم/گرم در ایستگاه دوم شهید باهنر مشاهده شد. بالاترین غلظت روی ۵۶/۲۶۸ میکروگرم/گرم در ایستگاه اول سورو مشاهده شد.در ایستگاه اول اسکله شهید رجائی بالاترین غلظت مس ۳۶/۱۸ میکروگرم/گرم مشاهده شد. حداکثر غلظت نیکل ۰۲/۵۱۹ میکروگرم/گرم در اسکله دوم شهید باهنر وجود داشت. ایستگاههای واقع در بندر شهید باهنر، سورو و خور گورسوزان، دارای شدت بیشتری از آلودگی نسبت به نقاط دیگر بودند و ریسکهای قابلتوجه از آلودگی خصوصاَ از لحاظ فلزات کروم، نیکل و روی را نشان دادند. در این مناطق، کروم، به عنوان پرخطرترین فلز در مناطق مورد مطالعه، شناسایی شداستراتژیهای جامع جهت کنترل و کاهش آلودگیهای فلزات سنگین، باید در نظر گرفته شود، تا منابع آلودگیها شناسایی، و مدیریت شوند
دوره ۱۵، شماره ۱ - ( ۱-۱۴۰۲ )
چکیده
در آغاز دهه چهل بوشهر فرمانداری کل بنادر و جزایر خلیج‌فارس بود که ازلحاظ سیاسی تحت تابعیت استان فارس قرار داشت. بنادر و جزایر خلیج‌فارس و نواحی پس‌کرانه‌ای آن در دوره‌های گذشته به دلیل شرایط سیاسی و اجتماعی و همچنین وضعیت اقلیمی آن همیشه دارای جمعیت محدود و از تراکم جمعیتی پایینی برخوردار بود. درگذشته هر زمان اوضاع سیاسی کشور آرام و توجه دولت به بنادر و جزایر بیشتر می‌شد، رونق اقتصادی و تجاری باعث جذب جمعیت و رشد شهرنشینی در این نواحی بود و به محض ناامن شدن اوضاع، جمعیت نیز پراکنده می‌شد. در آغاز دهه چهل شمسی با اجرای اصلاحات ارضی شرایطی فراهم شد که جمعیت روستایی نیز امکان تحرک و مهاجرت بیشتری یافت. در این پژوهش سعی بر آن است تا شرایطی که موجب تسریع روند مهاجرتهای روستایی در فرمانداری کل در دهۀ چهل و پنجاه شد، بررسی شود. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی با تکیه بر اسناد و منابع تاریخی است. طبق یافتههای پژوهش در سالهای دهه چهل و پنجاه این منطقه با مهاجرتهای گستردهای روبه رو شد. علاوه بر اجرای اصلاحات ارضی که بخش عمدهای از نیروی کار در مناطق روستایی را آزاد کرد و این نیروی اضافی برای پیدا کردن کار راهی شهر شدند، شرایط اقلیمی و جوی منطقه و محرومیت بیش از حد مناطق روستایی نیز از دلایل عمده گسترش مهاجرتهای روستایی در فرمانداریکل بنادر و جزایر بود. این منطقه که در سالهای قبل از دهه چهل دارای کمترین میزان شهرنشینی در کشور بود، در سالهای بعدازآن با رشد شهرنشینی بالایی مواجه شد.
