---

چکیده     نمک سود و وکیوم کردن هر کدام به تنهایی دارای معایبی برای نگه­داری ماهی در حالت غیر منجمد دارند. این پژوهش به منظور بررسی اثر نمک سود رقیق، بسته­بندی وکیوم و اثر توأمان آن­ها بر ماندگاری فیله قزل آلای رنگین کمان در دمای Cº۱±۴ صورت پذیرفت. بدین منظور فیله ماهی قزل آلا در آب نمک ۱۰ درصد، آب نمک گذاری شد و سپس وکیوم گردید. اندازه­گیری شاخص­های pH، مجموع بازهای نیتروژنی فرار (TVB-N)، تیوباربیتوریک اسید (TBA)، بار میکروبی کل (TVC) و ارزیابی­های حسی، طی ۱۸ روز نگه­داری در دمای یخچال صورت پذیرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که همه­ی شاخص­های شیمیایی و میکروبی طی دوره نگه­داری افزایش یافتند. شاخص­های TBA ، TVB-N، PH و رشد میکروبی در تیمار وکیوم نمک سود شده کمتر از تیمارهای دیگر بود و در تیمار نمک سود رقیق (به جز شاخص TBA) کمتر از گروه کنترل بود (۰۵/۰>P). نتایج ارزیابی­های حسی نشان داد که نمک سود رقیق فیله قزل­آلا سبب بهبود وضعیت این شاخص­ها طی دوره نگه­داری نسبت به گروه کنترل شد. همچنین تیمارهای وکیوم نمک سود شده دارای امتیاز بهتری در ارزیابی­های حسی نسبت به گروه نمک سود داشتند (۰۵/۰>P). با توجه به حدود مجاز شاخص­های TVB-N (۲۵ میلی­گرم در ۱۰۰ گرم فیله) و بار میکروبی کل (Log cfu/g ۶) و همچنین ارزیابی­های حسی، تیمار نمک سود رقیق در حدود ۳ روز و تیمار وکیوم نمک سود حدود ۷ روز زمان ماندگاری فیله قزل آلا در دمای Cº۴ را افزایش داده و همچنین اشکالات عمده هر یک از روش­های نمک سود و وکیوم کردن مرتفع شد.

---

این مطالعه به منظور پایش و ارزیابی عوامل خطر محیطی و مدیریتی در بروز بعضی از بیماریهای ویروسی خاص ازابتدای سال ۱۳۹۶ تا شروع تابستان سال ۱۳۹۷ در یکی از مزارع پرورشی شهرستان فیروزکوه در استان تهران اجرا گردید. بازدید از مزرعه هر ماه دوبار با رعایت کلیه اقدامات ایمنی زیستی به عمل آمد و برخی عوامل فیزیکی و شیمیایی آب به صورت روزانه ثبت گردید. نمونه گیری از کلیه محموله های تخم چشم زده وارد شده از خارج از کشور و نیز از لارو ها پس از شروع شنای فعال و جذب کیسه زرده برای انجام تست RT-PCR جهت تشخیص آلودگی های ویروسی بعمل آمد. آزمایش های ویروس شناسی، باکتری شناسی، انگل شناسی و قارچ شناسی در مزرعه پرورشی و آزمایشگاه انجام شد. تمامی مشاهدات بالینی، ماکروسکوپی و میکروسکوپی و نیز کلیه عوامل مدیریتی تولیدی، بهداشتی، عوامل فیزیکی و شیمیایی موثر در بروز بیماری های ویروسی بررسی و ثبت گردید. در مشاهدات بالینی از ماهی ها علایمی نظیر کم اشتهایی، تجمع در حاشیه و نزدیک خروجی استخر، لاغری، بیرون زدگی یک طرفه و دو طرفه چشم، تجمع و رسوب رنگدانه ملانین، زخم های پوستی، خونریزی در ناحیه بطنی و چشمی، خون ریزی های سرسوزنی در ناحیه بطنی، مدفوع رشته ای، تلفات بالا و ماهیان در حال مرگ فراوان دیده شد. نتیجه بررسیهای آزمایشگاهی نشان داد که بچه ماهی های قزل آلا آلوده به ویروس IHN بوده و نتیجه تست آنها مثبت اعلام شد. این بیماری موجب تلفات حدود ۸۰% بچه ماهی های حاصل از تخم های چشم زده وارداتی شد. موارد تلفات دیگری نیز با علل متفاوت از جمله: حمله شب هنگام سمور آبی، تردد کارکنان مزرعه در دیگر مزارع و انتقال آلودگی، عدم ضدعفونی خودروها هنگام ورود و خروج و مسمومیت شدید غذایی در بچه ماهیان ثبت شد. با توجه به نتایج این تحقیق، دستورالعمل های علمی و کاربردی جهت کاهش مخاطرات محیطی و مدیریتی موثر در بروز بیماری ها ارائه شد.

---

در این مطالعه، تأثیر روش‌های مختلف استخراج چربی از جمله بلای و دایر، اسمدز، بلای و دایر با استفاده از دی‌کلرومتان، فولچ، رُز-گاتیبل، سوکسله با استفاده از حلال پترولیم‌اتر( با نمونه خشک و تر) و سوکسله با استفاده از حلال ان-هگزان بر کمیت و کیفیت چربی ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان (Oncorhynchus mykiss) مورد بررسی قرار گرفت. شاخص‌های کیفی شامل میزان چربی کل، اسیدهای چرب آزاد، پراکسید، مزدوج‌های دی‌ان و تری‌ان، تیوباربیتوریک اسید، آنیزیدین، قهوه‌ای شدن غیر آنزیمی و تغییرات رنگ مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به نتایج حاصل، میزان چربی کل در روش بلای و دایر نسبت به روش‌های سوکسله با نمونه مرطوب، اسمدز و رُز-گاتیبل بیشتر بود. کمترین میزان محصولات اولیه فساد پس از استخراج با روش های بلای و دایر و سوکسله با حلال پترولیم اتر حاصل شد. مقایسه شاخص تیبوباربیتوریک اسید نشان داد در روش رز-گاتیبل محصولات ثانویه اکسیداسیون بیش از استخراج با سوکسله و فولچ بوده است. بیشترین مقدار مزدوج‌های تری‌ان، اسیدهای چرب آزاد و توتکس نیز پس از استخراج چربی به روش رز-گاتیبل مشاهده شد. نتایج تحقیق حاضر نشان داد استخراج چربی با روش اسمدز و بلای و دایر با استفاده از دی کلرومتان ضمن حصول کیفیت مناسب، کمترین زمان و هزینه را در پی داشته است.