---

در پژوهش حاضر با اندازه گیری غلظت جیوه کل با روش اسپکتروفتومتر جذب اتمی و بخار سرد، در نمونه های عضله ماهی شوریده (Otolithes ruber)، خطر ناشی از مصرف این ماهی برای انسان ارزیابی شد. بدین منظور، ۳۰ عدد ماهی شوریده در اوزان بازاری از صید روزانۀ آبزیان مذکور در بندر ماهشهر، به طور تصادفی انتخاب و مورد تجزیه قرار گرفتند. نتایج به دست آمده نشان­ داد که میانگین غلظت جیوه­در عضله ماهی شوریده ۰۹/۰±۳۵۴/۰ میکروگرم بر گرم وزن تر است که این میزان کم تر از حد استاندارد اعلام شده از سویWHO  و USFDA، اما بیش تر از حد استاندارد اعلام شده از سوی MAFF و USEPA است. شاخص خطر (HQ) بیش تر از ۱ محاسبه گردید. همچنین، محاسبات نشان داد که جذب روزانه­ و هفتگی جیوه با توجه به میزان سرانه مصرف هر ایرانی، کم تر از مقادیر راهنمای ارائه شده (PTDI و PTWI) از سوی WHO و USFDA و بیش تر از مقادیر ارائه شده از سوی USEPA است. بنابراین از منظر میزان جیوه، مصرف ماهی شوریدۀ صید شده از منطقۀ مورد مطالعه ممکن است خطرهایی برای سلامتی مصرف کنندگان آسیب پذیرتر مانند زنان باردار، جنین و کودکان به همراه داشته باشد، ولی سایر افراد جامعه می توانند حدود ۲۰ گرم در روز و ۱۳۸ گرم در هفته مصرف کنند.

---

باکتری L. monocytogenes از جمله پاتوژن‌های با منشأ مواد غذایی است که مقاومت بالایی در برابر شرایط نامساعد محیطی دارد. این پاتوژن می‌تواند در شرایط نامطلوب محیطی وارد حالت «زنده اما غیرقابل کشت» (VBNC) شود. مطالعه حاضر با هدف بررسی امکان ورود این پاتوژن به حالت VBNC در شرایط شوری بالای آب نمک که در فرایند تولید ماهی شور استفاده می‌شود، انجام شد. بدین منظور امکان ورود باکتریL. monocytogenesATCC ۱۹۱۱۵با غلظت اولیه ۱۰^۷×۱۲/۱ در سه تیمار آب نمک۳۰ درصد (ES۳۰)، آب نمک ۱۰ درصد (ES۱۰) و شرایط گرسنگی کامل باکتری (DE) طی دوره زمانی ۸ روز،به حالت VBNCبررسی شد. برای اثبات زنده بودن باکتری از روش بررسی بیان ژن ۱۶S rRNAباکتریبا روشRT-PCRاستفاده گردید. نتایج به‌دست آمده نشان داد که باکتری بررسی شده در تیمار ES۳۰ و DE در روز سوم پس از تلقیح قابلیت کشت خود را از دست داده و وارد حالت VBNC شدند. طبق این نتایج ورود به حالت VBNC در تیمار ES۱۰ در روز پنجم پس از تلقیح اتفاق افتاد. این نتایج نشان می‌دهد که امکان ورود باکتری L. monocytogenes طی فرایند تولید ماهی شور و ماهی دودی و یا هر فراورده غذایی شور شده دیگر، به حالت VBNC و عدم توانایی تشخیص با استفاده از روش‌های استاندارد موجود، وجود دارد.

---

چکیده در دهه اخیر مصرف انواع مختلف ماهی در ایران رو به افزایش بوده است. در شمال ایران ماهی شور مصرف زیادی دارد. این فرآورده به روش سنتی تهیه شده و بصورت نیم پخته مصرف می گردد. بنابراین در صورت بالا بودن بارمیکروبی و آلودگی به باکتریهای بیماریزا امکان بروز عفونت یا مسمویت غذایی در اثر مصرف این فرآورده وجود دارد. هدف از انجام این مطالعه بررسی کیفیت باکتریولوژیکی ماهیان شور تهیه شده به روش سنتی در یکی از استانهای شمالی ایران ( گیلان ) بوده است. تعداد ۷۲ نمونه ماهی از دو گونه کفال طلایی (Mugil auratus)  و ماهی سفید (Rutilus frisi kutum) بلافاصله پس از مرحله شور کردن به روش سنتی ، جمع آوری و طبق روش استاندارد APHA از نظر شمارش کلی باکتریهای هوازی ، شمارش کلی فرم ، و آلودگی به اشرشیا کلی و ویبربوپاراهمولیتیکوس مورد آزمایش باکتریولوژیکی قرار گرفتند. تعداد کل باکتریهای هوازی بین ^cfu/g ۱۰^۳× ۱ تا ^cfu/g ۱۰^۵× ۵ متغیر بود و میانگین آن در گونه    ^cfu/g Mugil auratus ۱۰^۳×۲/۳ و در گونه ^cfu/g Rutilus frisi kutum   ۱۰^۵×۴/۵ تعیین گردید در ۱/۱۱ درصد از نمونه ها آلودگی به کلی فرم با میانگین ^cfu/g ۱۰۲×۲ مورد تایید قرارگرفت اما آلودگی به اشرشیا کلی ثابت نگردید. همچنین در ۵۷ نمونه ( ۱۶/ ۷۹% ) آلودگی به ویبریو پاراهمولیتیکوس تایید گردید بدین صورت که آلودگی در ۲۶ نمونه (۴۵,۶ %) از نمونه ماهیان Mugil auratus و ۳۱ نمونه ( ۵۴,۳% ) از ماهیانRutilus frisi kutum   مشاهده گردید. نتایج مطالعات انجام شده در سایر کشورهای جهان و این مطالعه نشاندهنده آن است که امکان آلودگی فرآورده های دریایی تهیه شده به روش سنتی ( بویژه ماهی شور و دودی ) به باکتریهای بیماریزا وجود دارد لذا آموزش بهداشت ، اصلاح روش عمل آوری این محصولات ، عدم مصرف آنها بصورت خام یا نیم پز، و کنترل و نظارت منظم مسئولین بهداشتی می توانند در پیشگیری از بروز عفونتها و مسمویتهای غذایی ناشی از مصرف این محصولات موثر واقع گردند.

---

هدف از این مطالعه مقایسه ماندگاری و ارزیابی حسی ماهی شوریده Otolithes ruber (کامل، شکم خالی و فیله) در بسته بندی تحت خلا طی ۴ ماه نگهداری در شرایط انجماد در دمای ˚C ۱۸- بود. ارزیابی شاخص‌های بیوشیمیایی pH، اسیدهای چرب آزاد (FFA)، تیوباربیتوریک اسید (TBA)، مجموع بازهای نیتروژنی فرار (TVB-N) و پراکسید (PV)، میکروبی (باکتری‌های سرمادوست) و ارزیابی حسی انجام شد. بر اساس نتایج آماری با افزایش زمان نگهداری میزان pH در تیمارهای مورد مطالعه اختلاف معنی‌داری نداشت (۰۵/۰P>). میزان TBA و FFA در کل دوره نگهداری در همه تیمارها روند صعودی داشتند. بیشترین تغییرات TVB-N مربوط به ماهی شکم پر بود، به طوری که از ابتدا تا انتهای دوره نگهداری از ۴۶/۱۰ به ۷۲/۲۶ میلی‌گرم در ۱۰۰ گرم رسید. در تمامی تیمارها میزان پراکسید از سطح مجاز (۲۰-۱۰ میلی‌اکی ‌والان در کیلوگرم) بالاتر نرفت. میزان باکتری‌های سرمادوست در سه تیمار در طول دوره با هم اختلاف معنی‌داری داشتند (۰۵/۰P<) و تا پایان دوره از حد مجاز log cfu/g۷ فراتر رفتند. ماهیان از نظر ارزیابی حسی تا پایان ماه چهارم نگهداری دارای کیفیت مناسب بودند. با توجه به آزمایشات میکروبی و شاخص‌های فساد شیمیایی ماهی به صورت فیله، شکم‌خالی و شکم‌پر بسته بندی شده در خلاء در دمای ۱۸- درجه سانتی‌گراد تا پایان دوره نگه‌داری (۴ ماه) دارای کیفیت مطلوب بودند و از حد مجاز استاندارد‌های اعلام شده فراتر نرفتند.

---

این مطالعه به منظور بررسی اثر آنتی‌اکسیدانی و ضدمیکروبی اسانس گشنیز (Coriandrum sativum) بر ماندگاری فیله ماهی شوریده (Otolithes ruber) انجام شد. در این تحقیق خاصیت آنتی‌اکسیدانی در غلظت‌های مختلف با استفاده از روش ۲ و ۲- دی فنیل ۱- پیکریل هیدرازیل (DPPH) با آنتی اکسیدان سنتزی (Butylated Hydroxytoluene) BHT مقایسه شد. همچنین پارامترهای فیزیکوشیمیایی (pH، بازهای نیتروژنی فرار (TVN)، تیوباربیتوریک اسید (TBA)، عددپراکسید (PV)، اسیدهای چرب آزاد (FFA) و تعیین بار میکروبی کل (TVC) و باکتری‌های سایکروفیل (PTC) توسط نمونه شاهد بدون اسانس (تیمار اول)، فیله حاوی۵/۱ درصد اسانس (تیمار دوم) و۳ درصد اسانس (تیمار سوم) به مدت ۱۵ روز در دمایºC ۴ مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که در ارزیابی خاصیت آنتی‌ اکسیدانی، IC۵۰ (غلظت موثر از نمونه که ظرفیت مهار ۵۰% DPPH را دارد) برای اسانس گشنیز (mg/ml) ۷۹/۰ تعیین شد. میزان pH در فیله شوریده از روز صفر تا پانزدهم روند افزایشی داشت. میزان بازهای نیتروژنی فرار در روز پانزدهم بین تیمارهای مورد مطالعه اختلاف معنی‌داری داشت (۰۵/۰P <). مجموع باکتری‌های سرمادوست و باکتری‌های کل از روز نهم به بعد بالاتر از استاندارد مجموع بار میکروبی (log cfu/ g۷) بود. نتایج نشان داد که بهترین زمان ماندگاری فیله ماهی شوریده تحت تاثیر اسانس گیاه گشنیز طی مدت ۱۵ روز نگهداری در دمای یخچال از نظر آنالیزهای شیمیایی و میکروبی در تیمار ۳ درصد اسانس گشنیز تا روز نهم بدست آمد.