---

بازده تولید محصولات مختلف، میزان فراورده‌های جانبی و ارزش تغذیه‌ای آن‌ها و نیز روابط بین وزن عرضه ماهی به بازار و بازده محصول در ماهی قزل‌آلای رنگین کمان مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که پس از ماهی کامل، حداکثر بازده در ماهی تخلیه شکمی شده و به‌میزان ۴۳/۳±۵۶/۸۷ درصد بود که در خصوص فیله با پوست و بدون پوست به‌ترتیب به ۲۱/۳±۶۹/۵۶ درصد و ۳۷/۲±۳۶/۴۵ کاهش یافت. بیش‌ترین میزان فراورده‌های جانبی مربوط به سر و امعا و احشا بود که به‌ترتیب ۵۲/۱۵درصد و ۶۲/۱۲درصد از وزن بدن ماهی را تشکیل می‌دادند. همبستگی مثبت و معناداری (۰۱/۰>p) بین وزن ماهی کامل و بازده محصول سرزده و تخلیه شکمی شده مشاهده شد و با افزایش وزن ماهی کامل در زمان عرضه به بازار، بازده محصول سر زده و تخلیه شکمی شده بیش‌تر خواهد بود. در میان فراورده‌های جانبی، امعاواحشا و سر بیش‌ترین میزان چربی (به‌ترتیب ۴۳/۱۷ و ۰۱/۱۳درصد وزن تر) را داشتند که می‌توانند منابع مناسبی برای استخراج چربی باشند، اما بیش‌ترین میزان پروتئین در پوست (۱۱/۲۴درصد وزن تر) مشاهده شد. مقادیر قابل ملاحظه‌ای از اسید‌های چرب مفید و سلامتی بخش چند غیراشباع _۳ω در ترکیب اسید‌های چرب امعاواحشا و سر به‌دست آمد. همچنین امعاواحشا و استخوان به‌عنوان منابع غنی از ریزمغذی آهن شناسایی شدند.

---

تغییرات مورفولوژی سلول‌های کلراید و بیان ژن زیر‌واحد _۱bα آنزیم Na⁺-K⁺-ATPase قزل‌آلای تریپلوئید Oncorhynchus mykiss (میانگین وزن ۶/۷۰ گرم)، در انتقال مستقیم به شوری‌های ۶، ۱۲ و ۱۸ ppt  مورد بررسی قرار گرفتند. تغییرات در فراوانی، الگوی پراکنش و سطح مقطع برش‌خورده سلول‌های کلراید آبشش با استفاده از تکنیک بافت‌شناسی کلاسیک و مکان‌یابی Na⁺-K⁺-ATPase آبشش با استفاده از تکنیک ایمونوهیستوشیمی و استفاده از آنتی‌بادی IgGα_۵  انجام شد. بیان ژن زیر‌واحد _۱bα آنزیم Na⁺-K⁺-ATPase با استفاده از تکنیک بیان ژن نیمه‌کمی مورد سنجش قرار گرفت .میزان بقا در طی دوره ۱۰ روزه آزمایش در تمام تیمارها صد درصد بود و ماهیان منتقل شده به سطوح مختلف شوری اسمولالیته پلاسما را در سطوح استاندارد حفظ کردند. الگوی پراکنش سلول‌های کلراید در تمام تیمار‌ها مشابه و بر روی لاملا، پایه و بین لاملا بوده است. نتایج مطالعات ایمونوهیستوشیمی نشان دادند که بیشترین تعداد سلول‌های کلراید لاملایی و بین لاملایی در تیمار ۱۸  pptوجود دارند. بیشترین مساحت سطح مقطع برش‌خورده سلول‌های کلراید در آب شیرین مشاهده شد. تغییرات بیان ژن زیر‌واحد _۱bα آنزیم Na⁺-K⁺-ATPase با افزایش شوری، روند افزایشی نشان داد. با توجه به نتایج تحقیق به‌نظر می‌رسد ماهی قزل‌آلای تریپلوئید به‌خوبی خود را با شوری‌های اعمال شده در محیط آزمایش سازگار کرده و توانایی لازم در مقابله با شوری‌های بررسی شده را دارند و به‌نظر گونه مناسبی جهت پرورش در آب‌های لب‌شور می‌باشند.

---

 اثر روش‌های پخت بر روی درصد افت پخت، آنالیز حسی ویژگی‌های بافت و رنگ فیله قزل‌آلای رنگین‌کمان (Oncorhynchus mykiss) بررسی شد. در اینتحقیق روش‌های بخارپز کردن (پخت اتوکلاو) در دمای ۱۲۰ درجه سانتی‌گراد به‌مدت ۵ و ۱۰ دقیقه، غوطه‌وری در روغن داغ با پوشش پودر سوخاری در دمای ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد به‌‌‌مدت ۲ و ۵ دقیقه و پخت با مایکروویو در توان ۶۰۰ وات به مدت ۲، ۴ و ۶ دقیقه یبه‌‌کار گرفته شد.شاخص‌افت پخت تفاوت معنا‌داری را در روش‌های مختلف نشان داد (۰۵/۰>p) که بیشترین افت در روش مایکروویو به مدت ۶ دقیقه بود. در نتایج سنجش رنگ، بیشترین تغییرات در عضله سرخ‌شده به مدت ۵ دقیقه با پودر سوخاری و کمترین تغییرات رنگ نیز در عضله مایکروویو شده به مدت ۲ دقیقه رؤیت شد. بیشترین میزان سفتی بافت مربوط به تیمار سرخ‌شده در ۵ دقیقه بود و نمونه خام کمترین سفتی را داشت. در ارزیابی حسی نمونه‌های سرخ‌شده از مقبولیت بیشتری برخوردار شد. بر اساس نتایج، از لحاظ مقبولیت حسی روش‌های پخت فیله ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان به‌صورت سرخ‌شده به مدت ۵ دقیقه مناسب می‌باشد.

---

در این تحقیق تأثیر رنگدانه‌های طبیعی (هویج و لبو) و رنگدانه مصنوعی (آستاگزانتین) در جیره غذایی بر شاخص‌های رشد و برخی فراسنجه‌های خونی و تغییرات رنگ پوست، گوشت و خون ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان (Oncorhynchus  mykiss بررسی شد. بدین منظور ۵ جیره آزمایشی شامل جیره شاهد (بدون رنگدانه)، هویج در ۲ سطح (۵۰ و ۱۰۰ میلی‌گرم در کیلوگرم)، لبو (۱۰۰ میلی‌گرم در کیلوگرم) و آستاگزانتین (۱۰۰ میلی‌گرم در کیلوگرم) تهیه شد. ۱۵۰ بچه ماهی با میانگین وزنی ۲۵/۱±۴۴/۲۱ گرم به‌مدت ۳۰ روز با جیره‌های آزمایشی تغذیه شدند. نتایج عملکرد رشد نشان داد افزودن لبو به‌طور معناداری بیشترین افزایش وزن و ضریب رشد ویژه را در پی داشت، درحالی‌که کمترین آن مربوط به گروه شاهد بود (۰۵/۰p<). مطالعه فراسنجه‌های خونی تفاوت معناداری را در تعداد گلبول قرمز، گلبول سفید، هموگلوبین و هماتوکریت بین تیمارها و شاهد نشان داد (۰۵/۰p<). بیشترین گلبول قرمز، گلبول سفید، هماتوکریت و هموگلوبین به‌ترتیب در تیمارهای هویج ۵/۰ درصد، لبو ۱ درصد، هویج ۱ درصد و هویج ۵/۰ درصد مشاهده شد. میزان تری‌گلیسیرید و کلسترول در تیمار ۱ درصد لبو به‌صورت معناداری بیشتر از سایر تیمارها بود (۰۵/۰p<). نتایج مربوط به اندازه‌گیری کاروتنوئید در پوست، بافت و خون اختلاف معناداری را بین تیمارها نشان داد (۰۵/۰p<). در مجموع به‌نظر می‌رسد رنگدانه‌ها به‌ویژه رنگدانه‌های گیاهی روی شاخص‌های رشد تأثیر مثبت داشته باشند و باعث تقویت سیستم ایمنی در ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان (با افزایش تعداد گلبول سفید) شوند. همچنین، رنگدانه‌های گیاهی با افزایش کاروتنوئیدها رنگ بهتری نسبت به رنگدانه‌های مصنوعی (آستاگزانتین) ایجاد می‌کنند.

---

اثر اسیدآسکوربیک بر ماندگاری فیله ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان (Oncorhynchus mykiss) در شرایط یخچال با اندازه‌گیری بار میکروبی کل و ارزیابی شیمیایی بررسی شد. بدین منظور ماهیان (۱۰± ۴۰۰ گرم) به سه گروه شامل فاقد تزریق (تیمار ۱)، گروهی با تزریق وریدی اسیدآسکوربیک در مقادیر ۱/۰ و ۳/۰ درصد (تیمار ۲ و۳) و ماهیانی با تزریق عضلانی در مقادیر ۱/۰ و ۳/۰ درصد (تیمار ۴ و ۵) تقسیم‌بندی شدند. پس از ۶۲ ساعت از زمان تزریق، ماهیان صید و فیله شدند، سپس به‌مدت ۱۶ روز در شرایط یخچال نگه‌داری شدند. در طی این مدت، هر ۴ روز یکبار شاخص‌های پراکسید (PV)، تیوباربیوتیک‌اسید (TBA)، اسیدهای چرب آزاد (FFA)، مجموع بازهای نیتروژنی فرار (TVB-N) و بار باکتریایی کل (TVC) اندازه‌گیری شدند. طی دوره آزمایش تیمارهای ۳ و ۵ در شاخص‌های PV، TBA، FFA ،  TVB-Nو TVC  تفاوت معناداری (۰۵/۰ ≥p) با سایر تیمارها داشتند. همچنین بین تیمار ۳ در شاخص‌های TVC،  TBA، FFA  و  PV با تیمار ۵ تفاوت معناداری (۰۵/۰ ≥p) مشاهده شد که نشان‌دهنده عملکرد بهتر تزریق وریدی اسیدآسکوربیک ۳/۰ درصد از روز ۸ نگه‌داری به بعد در مقایسه با تزریق عضلانی آسکوربیک‌اسید ۳/۰ درصد است. با توجه به نتایج این تحقیق، استفاده از مقادیر مختلف اسیدآسکوربیک در تزریق وریدی و عضلانی باعث افزایش زمان ماندگاری فیله ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان در طی نگه‌داری تا روز ۱۲ در یخچال گردید.

---

تأثیر روش‌های مختلف استخراج چربی با حلال (شامل Bligh and Dyer، Smedes، Bligh and Dye با استفاده از دی‌کلرومتان، Folch، Roese Gottible، سوکسله با استفاده از اتر و سوکسله با استفاده از ان-هگزان) بر میزان چربی کل و ترکیب اسیدهای چرب قزل‌آلای رنگین‌کمان (Oncorhynchus mykiss) بررسی شد.. براساس نتایج، بازدهی استحصال چربی با روش Bligh and Dyer بیش از روش‌های Smedes، Roese Gottible و سوکسله تر بود، ولی با دیگر روش‌ها اختلاف معناداری مشاهده نشد. مجموع اسیدهای چرب اشباع، تک‌غیراشباع و چندغیراشباع در چربی استخراج شده با روش‌های مختلف تفاوت معناداری نداشت. نسبت اسیدهای چرب امگا-۳ به امگا-۶ در روش‌های مختلف استخراج بین۲۰/۰تا ۲۹/۰ بود. بیشترین میزان شاخص پلی‌ان ۳۴/۰بود، اما بین روش‌های مختلف تفاوت معناداری مشاهده نشد. با توجه به کمیت و کیفیت چربی، بار مالی، سمیت مواد و سهولت بهره‌برداری، روش استخراج Bligh and Dyer بهینه شده با حلال دی‌کلرومتان برای استخراج چربی ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان پیشنهاد می‌شود.

---

اهداف: در راستای افزایش مصرف تازه‌خوری فرآورده‌های شیلاتی، هدف پژوهش حاضر بررسی ویژگی‌های بافتی و رنگ فیله ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان با پوشش خوراکی کیتوزان حاوی اسانس مرزنجوش در طول دوره نگهداری در یخچال بود.
مواد و روش‌ها: پژوهش تجربی حاضر به‌صورت آزمایش فاکتوریل با طرح کاملاً تصادفی انجام شد. سه تیمار فیله‌های ماهی بدون پوشش، با محلول ۲% کیتوزان و محلول ۲% کیتوزان+۰/۵% اسانس مرزنجوش آماده و برای هر تیمار سه تکرار، آزمایش شدند. پس از شکل‌گیری پوشش در روزهای صفر، ۷، ۱۴، ۲۱، ویژگی‌های بافتی و رنگی ارزیابی شدند. تحلیل داده‌ها با آنالیز واریانس دوطرفه، آزمون چنددامنه‌ای دانکن و نرم‌افزار SPSS ۲۲ انجام شد.
یافته‌ها: آنالیز تقریبی رطوبت، خاکستر، پروتئین و چربی کل بین روز صفر و ۲۱ نگهداری در دمای یخچال تفاوت معنی‌داری نشان نداد. میزان باکتری‌های سرماگرا در طول دوره نگهداری افزایش یافت و در تیمارهای مختلف تفاوت معنی‌دار داشت (۰/۰۵>p). شمارش میزان اولیه باکتری‌ها در روز صفر بین فیله شاهد و فیله‌های تیمارشده تفاوت معنی‌داری نشان نداد (۰/۰۵p>) ولی باگذشت زمان این تفاوت معنی‌دار شد (۰/۰۵p>). فیله‌های تیمارشده با کیتوزان و اسانس منجر به حفظ حالت کشسانی بهتر و در نتیجه کیفیت بهتر بافت فیله در مقایسه با شاهد شدند. به‌کاربردن ۲% کیتوزان موجب حفظ این شاخص‌ها در فیله بدون تغییر محسوس نسبت به شاهد شد (۰/۰۵p>).
نتیجه‌گیری: پوشش‌دهی فیله قزل‌آلای رنگی‌کمان با اسانس مرزنجوش موجب افزایش خواص ضدمیکروبی و ضداکسیداسیونی آن می‌شود و به‌طور معنی‌داری کیفیت شاخص‌های رنگ و بافت فیله این ماهی را در طول نگهداری در یخچال حفظ می‌کند.

---

اهداف: در پژوهش حاضر تاثیر جایگزینی پودر ماهی با آکوپرو (کنجاله سویای فرآوری‌شده) بر پاسخ رشد، ترکیب شیمیایی بدن و فعالیت آنزیم پروتئاز کل در ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان (Oncorhynchus mykiss) (میانگین وزن ۰/۳±۲/۳۸گرم) به‌مدت ۶ هفته انجام شد.
مواد و روش‌ها: در مطالعه تجربی حاضر از جیره شاهد (A) حاوی ۱۰۰% پودرماهی و سایر جیره‌ها حاوی ۲۵ (B)،۵۰ (C)، ۷۵ (D) و ۱۰۰% (E) آکوپرو به‌جای پودر ماهی استفاده شد. در پایان آزمایش شاخص‌های رشد، ترکیب شیمیایی بدن و فعالیت آنزیم پروتئاز کل سنجش شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد شاخص‌های افزایش وزن بدن، نرخ رشد ویژه و میانگین رشد روزانه در جیره آزمایشی C بیشترین میزان را داشت و اختلاف معنی‌داری با سایر تیمارها نشان داد (۰/۰۵p<)، در حالی که شاخص وضعیت در جیره آزمایشی C نسبت به سایر تیمارها کمتر بود ولی اختلاف معنی‌داری را نشان نداد (۰/۰۵p>). میزان رطوبت، چربی و خاکستر بدن به‌ترتیب در جیره‌های آزمایشی A و B وE  به‌طور معنی‌داری بالاتر از سایر تیمارها بودند (۰/۰۵p<)، ولی بیشترین میزان پروتئین در جیره آزمایشی C مشاهده شد که اختلاف معنی‌داری با سایر تیمارها نداشت (۰/۰۵p>). بیشترین میزان فعالیت آنزیم پروتئاز کل از ضمایم پیلوریک و روده در ماهیان تغذیه‌شده با جیره آزمایشی C مشاهده شد که نسبت به سایر جیره‌های غذایی اختلاف معنی‌داری را نشان داد (۰/۰۵>p).
نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از عملکرد رشد، ترکیب شیمیایی بدن و فعالیت آنزیم پروتئاز کل در این تحقیق نشان داد که جیره حاوی ۵۰% آکوپرو نسبت به سایر جیره‌ها برای رشد ماهی قزل‌آلای رنگین کمان مناسب است.
 

---

اهداف: در این مطالعه اثر سطوح مختلف استفاده از کرم میل­ورم (Tenebrio molitor L., TM) بر عملکرد رشد و تغذیه، ترکیب بدن و آنزیم های گوارشی ماهی قزل­آلای رنگین کمان Oncorhynchus mykiss بررسی شد. ماهیان (میانگین وزنی ۲۷/۰ ±۵۸/۸  گرم) در قالب طرح کاملاً  تصادفی در ۴ تیمار و هر یک با ۳ تکرار  جایابی شدند.
مواد و روش­ها: ماهی قزل­آلا با سطوح مختلف ۰، ۱۵، ۳۰ و ۶۰ درصد (TM۶۰, TM۳۰, TM۱۵ ,TM۰) جیره غذایی (با احتساب ۵۰% رطوبت) از کرم زنده به مدت ۳۰ روز استفاده نمودند.
یافته­ها: در پایان آزمایش، بین تیمارها در عملکرد رشد و بهره­وری تغذیه تفاوت معنی­دار وجود داشت. نتایج نشان داد که با افزایش سطح رژیم غذایی از ۰ تا ۶۰ درصد پارامترهای رشد و بهره­وری غذایی نیز افزایش یافت. ضریب تبدیل غذایی (FCR) به­طور معنی­داری در ماهیان تغذیه شده با سطوح بالای کرم (TM۶۰) کاهش یافت. تیمارهای تغذیه شده با TM بیشترین مقدار پروتئین و کمترین مقدار چربی در مقایسه با تیمار شاهد داشتند. آنالیز آنزیم­های گوارشی نشان داد که مقادیر آمیلاز، پروتئاز و لیپاز بین تیمار شاهد و سایر تیمارها تفاوت معنی­دار آماری دارد. فعالیت پروتئاز و آمیلاز در ماهیان تغذیه شده TM۶۰ (بترتیب ۰۴/۴± ۳۰/۸۷ و ۱۰/۴۰± ۱۶/۷۱۹) در مقایسه با تیمار TM۰ بیشتر بود.
نتیجه­گیری: نتایج نشان داد که استفاده از ۶۰ درصد کرم زنده (TM۶۰) به جای جیره پایه می­تواند باعث بهبود رشد، ترکیبات لاشه و آنزیم­های گوارشی شود.

---

در مطالعه حاضر تاثیر آب مغناطیس شده بر شاخص‌های بیوشیمیایی خون ماهیان قزل‌آلای رنگین‌کمان مورد بررسی قرار گرفت. تعداد ۱۲۰ عدد ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان با میانگین وزن (۷±۱۵۰ گرم) به ۱۲ مخازن ۵۰۰ لیتری معرفی گردیدند. مگنتایزرهایی با شدت ۱۵۰۰، ۲۵۰۰ و ۳۵۰۰ گاوس (در ۳ تکرار) در ورودی هر یک از مخازن پرورشی نصب گردید. طول دوره آزمایش ۸ هفته بود و در ابتدا و انتهای دوره پرورش به منظور بررسی شاخص‌های بیوشیمیایی چون گلوکز، لیزوزیم، پروتئین کل، کورتیزول، آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)، آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و آلکالین فسفاتاز  (ALP)خونگیری صورت گرفت. نتایج نشان داد که آب مغناطیسی شده بر پارامترهای بیوشیمیایی خون ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان به طور معنی‌داری اثرگذار بود. بطورکلی، افزایش مقدار مغناطیس، کاهش معنی‌داری بر آنزیم‌های کبدی ALT)، AST، (ALP و در مورد لیزوزیم و پروتئین کل نسبت به تیمار شاهد افزایش معنی‌داری داشت. اثر آب مغناطیسی بر پارامترهای مرتبط با استرس از الگوی مشخصی پیروی نکرد و مقدار آن برای گلوکز و کورتیزول مربوط به تیمار ۲۵۰۰ که نسبت به تیمار شاهد کاهش معناداری داشت. بنابراین، استفاده از سطوح مختلف آب مغناطیسی تا سطح ۲۵۰۰ گاوس می‌تواند منجر به بهبود عملکرد برخی شاخص‌های خون ماهیان قزل‌آلای رنگین‌کمان شود. 

---

عصاره­های گیاهی را می­توان علاوه­بر اثرات سلامتی، به­عنوان نگهدارنده­های طبیعی با خاصیت ضد­اکسیدانی و ضد­میکروبی در صنایع غذایی استفاده کرد. در این مطالعه اثر آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی عصاره اتانولی آب­تره بر کیفیت شیمیایی و میکروبی فیله ماهی قزل آلا در دمای یخچال به­مدت ۱۲ روز مورد بررسی قرار گرفت. عصاره گیاه آب تره پس از خشک کردن برگ در دمای محیط و تاریکی توسط حلال­های ۴۵، ۶۵، ۷۵ و ۹۶ درصد اتانولی به مدت ۲۴ ساعت در ۶۵ درجه سانتی­گراد استخراج شد. نتایج حاصل نشان­دهنده اختلاف معنی­دار در میزان بازدهی و محتوای فنولی عصاره­ها بود (۰۵/ ۰ P≤)، به­طوری­که در غلظت ۱/۰ میلی­گرم بر میلی­لیتر عصاره ۶۵ درصد با بازدهی استخراج ۲۰ درصد بالاترین میزان فنول کل (۴۶/۲ ± ۶۰/۸۸ درصد) و DPPH (۰ ± ۷۳/۸۴ درصد) وABTS  (۰۶/۰ ± ۸۳/۸۳ درصد) بود. همچنین میزان مهار رشد باکتری­های بیماری­زا لیستریا مونوسایتوژنز، اشریشیا کلای، استافیلا کوکوس اورئوس و سالمونلا انتریتیدیس نیز در عصاره ۶۵ درصد اتانولی دارای اختلاف معنی­دار با سایر عصاره­ها بود (۰۵/ ۰ P≤). نمونه­های فیله ماهی قزل­آلا در عصاره ۶۵ درصد اتانولی میزان کمتری از شاخص­های TVB-N، PV و TBA را در مقایسه با تیمار شاهد طی دوره نگهداری به نمایش گذاشت (۰۵/۰ P≤). همچنین در شاخص باکتریایی میزان باکتری کل و سرماگرا تیمار حاوی عصاره تا روز دوازدهم به بیشینه حد مجاز (cfu/g^-۱۱۰^۶) نرسیده بود که نشان­دهنده اثر بخشی عصاره بر افزایش ماندگاری فیله ماهی قزل­آلا نسبت به شاهد است.
 

---

این تحقیق به منظور تعیین اثرات عصاره سیر به عنوان مکمل غذایی بر عملکرد رشد، شاخص­های خونی و کیفیت آب محیط پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) تحت تنش آمونیاک انجام شد. تعداد کل ۱۵۶ قطعه ماهی (میانگین وزن ۶۵/۱ ±۸۹/۱۸ گرم و طول­کل ۵۲/۰ ±۲۷/۱۲ سانتی­متر) در ۱۲ مخزن ۵۰ لیتری به مدت ۶۰ روز (دوره اول: ۵۰ روز تغذیه با سطوح مختلف عصاره سیر) و (دوره دوم: ۱۰ روز تحت تنش آمونیاکی با غلظت ۰۲۴/۰ میلی­گرم در لیتر) پرورش داده شدند. آزمایش شامل افزودن سطوح مختلف عصاره به غذای پایه به ترتیب ۰، ۵/۰، ۱ و ۵/۱ درصد ( به­ترتیب شاهد، A۱، A۲ و A۳) بود. عملکرد رشد در ماهیان تغذیه شده با مکمل عصاره سیر به­طور معنی­داری بیشتر از شاهد بود. ضریب تبدیل غذایی بین تیمارهای مختلف تفاوت معنی­داری داشت، به­طوری­که در تیمار A۲ کمترین و در تیمار شاهد بیشترین مقدار به­دست آمد. غلظت­های پروتئین، ایمونوگلوبولین و کورتیزول به­طور معنی­داری تحت تاثیر سطوح مختلف سیر قرار گرفت. پایان دوره آزمایش، ماهی­ها در یک سیستم بازچرخش بسته آب به­مدت ۲۴ ساعت نگهداری  شدند. نمونه­برداری از آب محیط پرورش هر ۴ ساعت یکبار انجام شد. آمونیاک آب از ساعت ۱۶ تا ۲۴ آزمایش افزایش یافت. در پایان آزمایش (زمان ۲۴) بیشترین میزان آمونیاک در تیمارA۳  (۴۳/۰) بدست آمد. افزودن ۱ تا ۵/۱ درصد عصاره سیر باعث بهبود عملکرد رشد و پاسخ ایمنی در ماهی قزل­آلای رنگین­کمان شد درحالی‌که در سیستم بازچرخشی کیفیت آب محیط پرورش در تیمار شاهد وضعیت بهتری داشت.


 

---

ماهی قزل­ آلای رنگین­ کمان به دلیل خواص تغذیه­ ای ارزشمند خود جایگاه خوبی در سبدغذایی خانوار پیدا کرده است. لذا عرضه به صورت بسته­ بندی بهداشتی این فرآورده در دوران همه گیری بیماری کرونا اجتناب ناپذیر است. این پژوهش در راستای عرضه بسته­بندی هوشمند ارزان، قابل اعتماد و با قابلیت تشخیص تازگی ماهی قزل الای رنگین کمان انجام شده است. فیله ماهی به همراه حسگر گاز H_۲S ساخته شده از آهن(III)کلرید/ استات سلولز به صورت بسته­بندی در آورده شد. طی دوره نگهداری با دمای یخچال ۲۵ و ۴ درجه سانتی­گراد بسته­ها به لحاظ تعداد باکتری کل، سودوموناس، تولیده کننده H_۲S و باکتری  Escherichia coli (CFU/ml ۱۰^۴×۱) مورد بررسی قرار گرفت. پس از تصویر برداری از همبستگی تغییرات رنگ حسگر به صورت ارزش رنگّ محاسبه و بررسی شد. عملکرد حسگر از لحاظ تغییر رنگ معنی دار (P<۰,۰۵) و همبستگی ارزش رنگ حسگر با رشد باکتری کل در دوره ۳ روزه ۹۰۱/ ۰ بودّ. در بررسی دقت شناسایی رشد باکتری E. coli همبستگی پیرسون ارزش رنگ و رشد باکتری برابر با ۹۳۲/۰ بدست آمد. همچنین در بررسی همبستگی ارزش رنگ با تعداد باکتری کل، باکتری سرما گرا و باکتری تولید کننده H_۲S به ترتیب ۸۳۵/۰، ۸۶۹/۰ و ۸۳۶/۰ بدست آمد. استفاده از حسگر با ترکیب آهن (III) کلرید و استات سلولز برای تعیین فساد میکروبی ماهی قزل­ آلای رنگین­ کمان بسته ­بندی می­تواند در آینده به عنوان یک روش کنترل کیفیت مصرف­ کننده محور مورد استفاده قرار گیرد.

---

هدف از این مطالعه، بررسی اثرات پوشش خوراکی کازئینات­سدیم غنی شده با اسانس رزماری بر کیفیت و ماندگاری قزل­آلای رنگین­کمان در مدت ۲۰ روز نگهداری دریخچال می­باشد. بدین­جهت، محلول­های کازئینات­سدیم (SC) به شکل ۴ تیمار SC فاقد اسانس و SC با اسانس رزماری در سه غلظت (۲۵/۰%، ۵/۰% و ۱% (حجمی/وزنی)) تهیه شده، به­عنوان پوشش بر روی ماهی قزل­آلا اعمال شدند و به­مدت ۲۰ روز در یخچال نگهداری شده و هر ۴ روز یکبار، آزمایشات شیمیایی (اندازه­گیری پی­اچ، بازهای ازته فرار، تیوباربیتوریک اسید و پراکسید)، میکروبی (شمارش باکتری­های کل و سرماگرا) بر روی آنها انجام شد. نتایج نشان داد که نمونه­های شاهد در حدود روز ۱۲ از حد قابل­قبول مقادیر میکروبی، شیمیایی تجاوز کردند، در حالی­که نمونه­های تیمار حاوی ۱% اسانس رزماری  پس از ۱۶ روز از نظر بار میکروبی، از حد قابل قبول فراتر رفتند (p<۰,۰۵) و حتی پس از ۲۰ روز از حد مجاز پراکسید و تیوباربیتوریک اسید تجاوز نکردند. این مطالعه نشان داد که پوشش کازئینات­سدیم دارای خاصیت سد­­کنندگی در برابر اکسیژن ­بوده و استفاده از اسانس رزماری در ترکیب پوشش کازئینات سدیم، باعث کاهش فساد اکسیداتیو، شیمیایی و میکروبی قزل­آلای رنگین­کمان می­شود.

---

اثر پوشش­های ژلاتین پای مرغ و عصاره پوست سبز گردو بر ویژگی­های شیمیایی، فیزیکی، میکروبی و حسی فیله ماهی قزل­ آلای رنگین کمان طی ۱۲ روزنگهداری در دمای یخچال مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش­های شیمیایی (اندازه­ گیری pH، TVB-N، TBA و FFA)، آزمایش­های فیزیکی (اندازه­ گیری رطوبت، رنگ و بافت)، آزمایش میکروبی (TVC) و آزمون حسی به صورت دوره­ ای هر چهار روز انجام گردید. نتایج نشان داد که با افزایش مقدار غلظت عصاره پوست سبز گردو کارایی پوشش افزایش و تقویت پیدا کرد به صورتی که پوشش ­های حاوی ۵/۲ و ۵ درصد ژلاتین همراه با ۱۰۰۰پی­ پی­ ام عصاره کیفیت و ماندگاری فیله ماهی را نسبت به دیگر پوشش ­ها بهتر حفظ نمود. مقادیر pH، TVB-N، TBA و FFA  در نمونه­ های پوششی در مقایسه با نمونه کنترل به صورت معنی ­داری پایین­ تر بودند (۰۵/۰ p<). تیمار پوششی حاوی ۱۰۰۰ پی­ پی­ ام عصاره همچنین باعث حفظ رطوبت، بافت و رنگ فیله­ ها شد و بار میکروبی کمتری را نسبت به دیگر تیمارها نشان داد. از نظر بهبود ویژگی­های حسی تیمارهای پوششی دارای ژلاتین پای مرغ و عصاره پوست سبز گردو در پایان دوره نگهداری بیشترین امتیاز را در مقایسه با نمونه کنترل دریافت کردند. همچنین در بین تیمارهای پوششی بیشترین امتیاز مربوط به تیمار پوششی ۱۰۰۰ پی ­پی­ ام عصاره پوست سبز گردو بود که در نتیجه باعث افزایش زمان ماندگاری فیله ماهی قزل­ آلای رنگین کمان در مقایسه با نمونه کنترل در دمای یخچال گردید.

---