---

هدف: این پژوهش با توجه به نقش افزایش غلظت خون (هایپرویسکوزیته) خون در زنان حامله با هموگلوبین بالا شکل گرفت. هدف از این مطالعه بررسی اثر مصرف مکمل آهن بر مقادیر هموگلوبین و هماتوکریت زنان باردار با g/dl۲/۱۳ Hb> بود. مواد و روش ها: پژوهش به روش مطالعه تجربی از نوع کارآزمایی بالینی یک سو کور تصادفی انجام شد. در این مطالعه ۸۷ نفر از زنان باردار با g/dl۲/۱۳ Hb> و g/l۳/۱۴ > فریتین در هفته ۱۳-۱۸ حاملگی انتخاب شدند. آزمایش هموگلوبین و هماتوکریت به وسیله دستگاه اتوماتیک سیمکس ۱۰۰۰-K به روش ممانعت الکتریکی و آزمایش فریتین به وسیله کیت فریتین ۳۰۰۰-DSL به روش ایمونورادیومتریک اندازه گیری شد. سپس از هفته ۲۰ تا انتهای بارداری ۴۲ نفر (گروه مورد) روزانه یک عدد قرض فرو سولفات (mg۵۰ آهن عنصری) و ۴۵ نفر (گروه شاهد) روزانه یک عدد دارونما (پلاسبو) دریافت کردند. میزان Hb، Hct در هفته های ۲۴-۲۸ و ۳۲-۳۶ حاملگی در دو گروه مورد و شاهد اندازه گیری شد. نتایج: میانگین هموگلوبین سه ماهه دوم در گروه مورد به طور معناداری (۰۰۰/۰=P) بیش از گروه شاهد (۷/۰۹/۱۲) بود. میانگین هموگلوبین سه ماهه سوم نیز در گروه مورد (۶۳/۰۰۲/۱۴) به طور معناداری (۰۰۰/۰=P) بیش از گروه شاهد (۵۷/۰۳۶/۱۳) بود. در هیچ یک از نمونه های گروه شاهد هموگلوبین کمتر از g/dl۵/۱۰ در سه ماهه دوم و g/dl۱۱ در سه ماهه سوم دیده نشد. میانگین هماتوکریت سه ماهه دوم در گروه مورد (۸۱/۱۳۱/۴۰) به طور معناداری (۰۰۰/۰=P) بیش از گروه شاهد (۵/۲۹۶/۳۸) می باشد. میانگین هماتوکریت سه ماهه سوم در گروه مورد (۲/۲۷۴/۴۱) به طور معناداری (۰۰۰/۰=P) بیش از گروه شاهد (۱۹/۲۷۳/۴۰) است. در هیچ یک از نمونه های گروه شاهد افت شدید هماتوکریت دیده نشد. نتیجه گیری: مصرف مکمل آهن در زنان باردار با g/dl۲/۱۳ Hb> موجب بروند کند افت فیزیولوژیک هموگلوبین و هماتوکریت می شود؛ بنابراین اگر افزایش غلظت خون ثانویه با غلظت بالای هموگلوبین به تشکیل انفارکتوس جفت کمک کند، باید در مورد شایستگی مصرف رایج مکمل آهن در این مادران تجدید نظر شود.

---

همزمان با گسترش روزافزون فناوری ‌نانو، نگرانی‌‌های بسیاری در مورد خطرات احتمالی نانو مواد برای سلامتی انسان، محیط‌زیست اکوسیستم‌های آبی به‌وجود آمده است. دو فاکتور مهم در سمیت این قبیل مواد، ترکیب شیمیایی و اندازه بسیار کوچک آنها است. همچنین از شاخص‌های مهم و قابل اطمینان در بررسی وضعیت سلامتی و کنترل زیستی آبزیان بخش بافت‌شناسی و پارامترهای خون می‌باشد. از اینرو در تحقیق حاضر به بررسی اثرات غلظت‌های تحت حاد نانو ذرات اکسید مس بر بافت آبشش و برخی فاکتورهای خونی ماهی کلمه (Rutilus rutilus) پرداخته شد. این آزمایش در ۳ تیمار و یک گروه شاهد که هر تیمار شامل۳ تکرار و هر تکرار شامل۷ قطعه ماهی بود در طی ۴۲ روز در غلظت‌های مختلف (۱۰ ،۴۰ ،۸۰ppm) بروی بچه ماهیانی به وزن تقریبی ۴۲±۲  گرم انجام گرفت. نتایج این آزمایش نشان داد که بافت آبشش دارای عوارضی از قبیل هیپرپلازی، اتصال تیغه‌های ثانویه‌ی مجاور،کوتاه شدن لاملها، تورم سلول‌های سنگفرشی، آنوریسم لاملایی بود، همچنین میزان گلبول‌های قرمز با افزایش غلظت نانواکسید مس کاهش معنی‌دار داشت. گلبول‌های قرمز از ۲/۱۱±۰/۰۰۴ در گروه شاهد به ۱/۹۸±۰/۰۰۵ در تیمار آخر، میزان هماتوکریت از ۱/۳۷±۰/۰۱۱ به ۱/۳۴±۰/۰۰۱ و هموگلوبین از ۷/۸±۰/۱ به ۶/۹±۱/۳۲ دارای کاهش معنی‌دار هستند. میزان هماتوکریت خون کاهش یافت که این کاهش بین گروه شاهد با سایر تیمار‌ها معنی‌دار بود. از نتایج بدست آمده چنین می‌توان استنباط کرد که نانو ذرات مس حتی در غلظت‌های تحت حاد باعث بروز آسیب‌های در سطح بافت‌ها بخصوص بافت آبشش ،و ایجاد تغییراتی در سطح فاکتورهای خونی ماهی میشوند، که این تغییرات میتواند به دلیل اثرات مخرب این نوع نانو ذره بر اندام‌های خون‌ساز مانند کبد و کلیه باشد. بنابراین نتیجه گیری قطعی در این خصوص نیازمند تحقیقات بیشتر و وسیع‌تر بر روی همین گونه وگونه‌های دیگر است.